Texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlanshtirish vazirligi muhammadal-xorazmiy nomidagi

Umumiy va taqsimlangan xotiraga ega tizimlar
Umumiy (birgalikdagi) tasodifiy kirish xotirasi - bo'lgan tizimlar ko'p protsessorli super EHT ning zamonaviy hisoblash tizimlarini tashkil etadi. Dasturlar va ma'lumotlarga barcha protsessorlarning teng kirishishi parallel hisoblash jarayonini (parallel hisoblash) tashkil etish uchun keng imkoniyatlarni beradi. Processorlararo (vazifalar, jarayonlar va boshqalar o'rtasida) ma'lumotlar almashinuvi uchun haqiqiy ishlash yo'qotilishi yo'q
Virtual xotiraga ega tizimlar
Virtual xotira - bu xotirani tashkil qilishni fizikaviy apparatdan ajratish usuli. Ilovalar xotirada ishlaydi virtual manzillar. Ilovaning ma'lum bir virtual xotira manziliga kirish uchun har bir urinishi virtual xotira manzilini haqiqiyga tarjima qilishga olib keladi jismoniy manzil. Shu tarzda virtual xotira qo'shilishi xotira tizimlari va kirish usullari ustidan donador nazoratni ta'minlaydi.
Virtual xotira tizimlarida operatsion tizim qanday cheklanganligini cheklaydi jarayon xotiraga kira oladi. Ushbu xususiyat, deb nomlangan xotirani himoya qilish, xotira uchun ajratilmagan o'qish yoki yozish jarayonini taqiqlash, bir dasturdagi zararli yoki noto'g'ri ishlaydigan kodni boshqasining ishlashiga xalaqit berishiga yo'l qo'ymaslik uchun ishlatilishi mumkin.
Muayyan jarayonlar uchun ajratilgan xotira odatda izolyatsiya qilingan bo'lsa ham, ba'zida jarayonlar ma'lumot almashish imkoniyatiga ega bo'lishi kerak.Umumiy xotira uchun eng tezkor usullardan biridir jarayonlararo aloqa.
Xotira odatda kirish tezligi bo'yicha tasniflanadi asosiy saqlash va ikkilamchi saqlash. Xotirani boshqarish tizimlari, boshqa operatsiyalar qatori, ushbu ikki xotira darajasi o'rtasida ma'lumot almashinuvini ham boshqaradi
Dastlabki kompyuterlarda xotira juda kichik va narxi baland bo’lgan. 1950-yillarning oxiridagi eng yaxshi kompyuter IBM-650 ning xotirasi 2000 ta so’zga ega bo’lgan. ALGOL ning 60 ta kompilyatori 1024 so’z xotirali kompyuterlar uchun ishlab chiilgan. U davr dasturchilari o’z dasturini xotiraga joylashtirishni eng asosiy muammo deb bilganlar va bunga juda ko’p vaqtlarini sarflaganlar. Ko’pincha tezkor algoritmning o’rniga sekinroq algoritmlarni ishlatishgan, chunki tezkor algoritm xotirada ko’p joy egallagan. Bu muammoni hal qilishda asosan tashqi xotiralarga suyanilgan. Dasturchi dasturni overley deb nomlanuvchi bir necha qismlarga bo’lib, xotiraga joylashtirgan. Dasturni to’liq ishlatish uchun dastlab 1-overley ishlatilgan, u ishini yakunlagach, 2-overlay va h.k. dasturchi dasturni overleylarga bo’lish masalasini va qaysi overley yordamchi xotiraning qaysi qismida joylashihsi masalasini hal qilgan, yana asosiy va tashqi xotira o’rtasida overleylar almashinishini nazorat qilgan, umuman, bu jarayonni kompyuter ishtirokisiz o’zi bajargan.
Bunday texnologiya juda murakkab bo’lishiga qaramasdan ancha vaqt davomida qo’llab kelingan. 1961-yilda bir guruh olimlar (Manchester, Angliya) bu jarayonni avtomatik bajarilish uslubini taqdim etgan. Hozirgi kunda virtual xotira deb nomlanuvchi bu metod 1960-yillarda ishlab chiqarilgan kompyuterlarda qo’llanilgan. 1970-yillardan keyin esa barcha kompyuterlarda joriy qilingan.