Texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlanshtirish vazirligi muhammadal-xorazmiy nomidagi

Kompyuterlar arxitekturasining rivojlanishi
EHMlarning xar bir avlodi oldingisiga karaganda juda kup muhim xususyatlarga ega jumladan, EHMning ish samaradoligi va barcha yodda tutivchi moslamalr sigimi odatda ortik buladi.
Vazifasiga ko‘ra EHMlar uch guruhga bulinadi: universal, muammoli-yunaltirilgan va ixtisoslashgan EHM.
Universal EHMlar turli muxandislik-texnik vazifalar: iqtisodiy, matematik, axboot va boshka, algoritmlar murakkabligi xamda ma’lumotlarni kayta ishlash xajimlarining kattaligi bilan ajralib turuvchi vazifalarni xal etish muljallangan. Ular ommaviy foydalaniladigan hisoblash markazlari va boshka kudratli hisoblash komplekslarida foydalaniladi.
Muammoli-yunaltirilgan EHM odatda tenologik ob’ektlarni boshqarish; nisbatan uncha katta bulmagan ma’lumotlar xajimlarini ruyxatdan utkazish, tuplash kayta ishlashJ nisbatan uncha katta bulmagan algoritmlar hisob-kitobini bajarish bilan boglik ancha tor doiradagi vazifalarni bajarish uchun xizmat qiladi; ular universal EHMga nisbatan cheklangan apparat va dasturiy resurslarga ega buladi. Muammoli-yunaltirilgan EHMlar turli-tuman boshkaruv hisoblash komplekslarini misol kilib keltirish mumkin.
Ixtisoslashgan EHM tor doiradagi vazifalarni xal etish yoki katt’iy belgilangan guruhdagi vazifalarni amalga oshirishda foydalaniladi. EHMning bunday tor doirada yunaltirilishi ular tuzilmasini anik ixtisoslashtirish, ish faoliyatining yukori samadorligi va ishonchliligini saqlagan holda ularning murakkabligi va tan narxini ancha kamaytirishga imkon beradi. Ixtisoslashgan EHMlarga, masalan, maxsus vazifali mikroprotsessorlar; ayrim nomurakkab texnik qurilmalr,agregatlar va jarayonlarni boshqarish sohasida mantikiy vazifalarni bajaruvchi adapter va kontrollerlarni misol kilib keltirish mumkin.
EHMlarni hajmi va funktsional imkonyatlariga kura uta katta (superEHM), katta, kichik, uta kichik (mikro)- EHMlarga bulinadi. Dastlab katta EHM paydo bo’ldi, uning elementli bazasi elektron lampalardan to uta yuksak integratsiya darajasidagi integral sxemalargacha bo’lgan yulni bosib utdi.Katta EHMlar xorijda kupincha meynfermlar( mainframe) deb atashadi kuydagi xususyatga ega bulishi lozim. Ishlab chiqarish samaradorligi 10 MIPS( sekundiga million operatsiya) dan katta bulmagan asosiy xotira sigimi 64 dan 10000 Mbaytgacha bo’lgan. Tashqi xotira hajmi 50 Gbaytdan kam bulmagan. Ko’p(kishi) foydalanadigan ish rejimi (bir paytning uzida 16 dan 1000 tagacha foydalanuvchigv xizmat qiladi).
1970-yillarda kichik EHMlarning paydo bulishiga bir tomondan, elektron element bazasi sohasidagi tarakkiyot, boshka tamondan katta EHM reurslarining takchilligi tufayli shart-sharoit yaratildi.1969 yilda kfshf etilgan mikroprotsessor(MP) 70-yillarda EHMning yana bir sinfi mikroEHM paydo bulishiga olib keldi. Hozirda mikroprotsessorlardan EHM barcha sinflarida foydalanilmokda.
Superkompyuterlar(EHM) sekundiga 100 milliondan 10 millardgacha operatsiyani tezkor bajaruvchi kudratli kup protsessorli hisoblash mashinasidir. Superkompyuterning 2000 yildagi namunaviy modeli, ma’lumotlariga kura, quyidagi xusuyatlarga ega buishi lozim:
Taxminan 100000 MSLOPS (erkin vergul ustida sekundiga million operatsiya) tezlikda ishlovchi yukori paralel kup protsessorli hisoblash tizimi;
Sigimi: operativ xotira 10 Gbayt, diskli xotira 1-10 Tbayt (1Tbayt-1000 Gbayt);
Razryadlik 64; 128 bit.
Hozir dunyoda bir necha ming superEHM mavjud. Ular orasida oddiy ofisli Cray EL dan to kudratli Cray 3,4,5, Fujistsu(yaponiya) firmasining VP- 2000, Simenis(Germaniya) firmasisining VPP-500 va boshka kuplab superEHMlari bor.