Texnologiyalari va kommunikasiyalarini rivojlantirish vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent

 
4.3.  ELEKTRON DARSLIK YARATISH 
TEXNOLOGIYASI 
 
Reja: 
1. 
Elektron darslik tushunchasi. 
2. 
Elektron darslikni yaratishni loyihalashtirish 
3. 
Elektron darslikni yaratish bosqichlari. 
 
Kalit  soʻzlar:  elektron  darslik,  elektron  darslik  tarkibi,  elektron 
darslik yaratish texnologiyasi. 
 
Elektron  darslik  –  fanning  oʻquv  hajmini  toʻliq  qamragan  va 
masofaviy  oʻqitish  hamda  mustaqil  oʻrganish  uchun  kompyuter 
texnologiyalariga asoslangan darslik. U  mustaqil ta’lim olishga hamda 
fanga  oid  oʻquv  materiallar,  ilmiy  ma’lumotlarning  har  tomonlama 
samarali oʻzlashtirishga moʻljallangan boʻlib, unda: 

 
oʻquv va ilmiy materiallar faqat verbal (matn) shaklda; 

 
oʻquv  materiallar  verbal  (matn)  va  ikki  oʻlchamli  grafik 
shaklda; 

---

82 

  multimedia (koʻp axborotli) elementlari, ya’ni ma’lumot ikki-
uch  oʻlchamli  grafik  koʻrinishda,  ovozli,  video,  animatsiya  va  qisman 
verbal (matn) shaklda; 

   taktil  (his  qilinuvchi,  seziladigan)  xususiyatli,    obyektlarga 
nisbatan harakatlanish tasavvurini yaratadigan shaklda ifodalanadi [11].   

  Elektron  darslik  yaratishda  amal  qilinishi  zarur  boʻlgan 
tamoyillar  (kvantlashtirish, toʻliqliligi, koʻrgazmaliligi, tarmoqlashuvi, 
boshqarish,  moslashtirish,  kompyuterli  ta’minot,  toʻplanuvchanligi) 
hisobga olinib, Elektron darslik yaratish texnologiyasini loyihalashtirish  
7 bosqichni oʻz ichiga oladi [11]: 
1) konsepsiyasini ishlab chiqish (fan standarti va mashgʻulot  
oʻtkazish  metodikasiga  tayanuvchi    elektron  darslik  yaratishning 
asosiy  gʻoyasini  ishlab  chiqish,  darslikning  mazmunli  qismini 
tuzish); 
2) loyihalashtirish (koʻrinishida ishchi namunasini,  axborot 
bloklari  va  ekran  shakllari  andozalari  toʻplamini,  murojaatlar  
interfaolligini  ta’minlovchi    giperilovalar  tuzilmasining  tartibli 
sxemasini ishlab chiqish); 
3)  ekran  shakli  va  axborot  bloklari  dizayni  (aniq  oʻquv 
jarayoni, psixologik-pedagogik xususiyatlari, ergonomika talablari, 
oʻquv materiallari tuzilishi va  mazmuniga mos ravishda dizaynni 
tayyorlash); 
4) oʻquv materiallarini elektron shaklda tayyorlash va ularni 
boʻlimlar  boʻyicha  bir  ish  seansi,  ya’ni  bir  dars  uchun 
moʻljallangan elementar qismlarga–modullarga ajratish; 
5)  ilova  tuzilmasi  elementlarini  toʻldirish  (tayyorlangan 
materiallarni  ishlab  chiqilgan  andozalar  va  ekran  shakllariga 
joylashtirish,  ilovalar  tizimini  toʻldirish  hamda    foydalanuvchi 
bilan qayta aloqa tashkil qilish); 
6)  test  sinovlari  va  sozlash  (har  bir  ilova,    aloqa  ishlari 
toʻgʻriligini  va  foydalanuvchi  harakatiga  dasturning  javobi 
toʻgʻriligini tekshirish); 

---

83 
7) oʻquv jarayoniga tatbiq etish (albatta, ta’lim beruvchilar va 
oʻquvchilar refleksiyasi  toʻgʻrisidagi ma’lumotlarni toʻplash bilan 
umumiy oʻrta ta’lim maktablarida elektron darslikni qoʻllash). 
Zamonaviy  axborot-kommunikatsiya  texnologiyalari  muhitida 
oʻqitishni Internet resurslaridan foydalanishsiz tasavvur qilib boʻlmaydi. 
Internet  tarmogʻi  ta’lim  xizmatlarining  juda  katta  potensialiga  ega. 
Elektron  pochta,  virtual  kutubxona  va  muzeylar,  ta’limiy  portal  va 
saytlar,  mavzuli  blog  va  forumlar,  telekonferensiyalar,  elektron 
olimpiadalar  va  viktorinalar,    zamonaviy  ta’limning  tarkibiy  qismiga 
aylanmoqda.  Ushbu  ta’lim  xizmatlaridan  ham  darsda,  ham  darsdan 
tashqari  faoliyatda  foydalanish  uchun  keng  imkoniyatlar  yaratadi. 
Internet ta’lim resurslaridan foydalanish oʻqituvchini ta’lim jarayonining 
boshqaruvchisiga aylanishga undaydi.  
Elektron darslik har biri ma’lum vazifani bajarishga moʻljallangan 
alohida  modul  sifatida  namoyon  boʻladigan  fragmentlardan  tashkil 
topadi.  Bu  fragmentlar  tugallangan  va  oʻzaro  aloqada  boʻlib,  ular 
quyidagi bloklarda mujassamlashmogʻi lozim:  
-nazariy materialarni oʻrganish;  
-yechib koʻrsatilgan misollar;  
-nazorat savollari va vazifalari;  
-mustaqil bajarish uchun topshiriqlar.