Texnologiyalari universituti qarshi

Tok manbalarning quvvatini va foydali ish koeffitsiyentini orttirish uchun ularning ichki qarshiligini kamaytirish kerak.

ZANJIR QISMI UCHUN OM QONUNI:

Zanjir qismida tok kuchi kuchlanishga tug’ri proportsional va qarshiligiga teskari proportsional:

Bunda: U—kuchlanish; R—qarshilik; I—tok kuchi. Kuchlani sh zanjir qismida butunlay sarf qilinadi. Shuning uchun bu kuchlanish ni zanjir qismidagi kuchlanishning tushishi deyiladi.

ISH,ENERGIYA VA QUVVAT

Iste’molchidagi zaryadlarni kuchirishda bajarilgan ish kuyidagicha topiladi
tenglamadan foydalanib:
ekanliginn topamiz. Bunda: — manbada issiqlikka aylanadigan energiya.
tashqi zanjirda sarf qilinadigan energiya.
Ishning bajarilish tezligi quvvat deyiladi.
Muvofiqli ulangan g’altaklarning uchlari unga nisbatan toklar bir xil tomonga o’tsa, birpolyar yoki bir ismli uchlar deyiladi (*).
Endi sinusoidal ta’sirlardan ikkita ketma- ket ulangan induktiv g’altaklarning rejimini ko’rib chiqamiz:

1. 
   muvofiq ( mos ) ula
   

U
.
^=İR1^+jωL1^{İ+jωMİ+İR}2^+jωL2^İ+

^{+jωMİ=İ[(R}1^+R2^)+jω(L1^+L2^{+ +2M)]=İ(R}e^+jωLe^{) L}e muv ^=L1^+L2^+2M

2. 
   qarama- qarshi ulash
   

.

^=İR1^+jωL1^{İ- jωMİ+İR}2^+jωL2<sup>İ-
- jωMİ=İ[(R</sup>1^+R2^)+jω(L1^+L2^{- 2M)]= =İ(R}e^+jωLe^{) L}eq- q ^{= L}1^+L2^{- 2M
L}e muv ^{- L}e q- q ^{= 4M (M- ni aniqlash uchun).}
Endi vektor- topografik diagrammalarni chizamiz. Muvofiq ulash uchun
Qarama –qarshi ulash uchun 10.2.Havo transformatоri. Vektor topografik diagrammasi
Transformatorning yuklamasi rezistiv- induktiv xarakterga ega bo’lsin.
.
^İ1^R1^+jωL1^İ1^+jωMİ2^=U1
^İ2^Ryu^+jXlyu^İ2^+İ2^R2^+jωL2^İ2^+
+jωMİ1⁼

10.3. Kompleks uzatish funksiyasi

Elektr zanjirining ayrim qismlarini to’rt qutblik bilan tasvirlash mumkin. TQ - bu elektr zanjiri (yoki uning qismi) ikkita kirish va ikkita chiqish uchlari bilan ifodalanadi.


1^,İ1 ^{- ta’sir}

2^,İ2 ^{–ta’sirga javob}

TQni o’z uzatish funksiyasi orqali tasvirlash mumkin. TQning kompleks uzatish funksiyasi bu TQdagi chiqish kompleks funksiyasining kirish kompleks funksiyasiga nisbatidir:

H(ω) - ACHX (amplituda- chastotaviy xarakteristika) ψ(ω) - FCHX(faza- chastotaviy xarakteristika)
^H(jω)u^{= U}2^(jω)/U1^{(jω) - kuchlanish bo’yicha kompleks uzatish} funksiyasi
^H(jω)i ^{= I}2^(jω)/I1^{(jω) - tok bo’yicha kompleks uzatish funksiyasi.} NOSINUSOIDAL DAVRIY TOK ZANJIRLARI
Agar chiziqli elektr zanjirida nosinusiodal tok yoki kuchlanishning manbalari mavjud bo’lsa, bu zanjir orqali nosinusoidal davriy toklar o’tadi.

11.1. Fur’e qatoriga yoyish

Har bir nosinusoidal davriy funksiyani Fur’e trigonometrik (garmonik) qatori bilan ifodalash mumkin:

1. 
   shaklda:
   

^f(t)=A0^+A1m^Sin(ωt+ψ1^{)+ +A}2m^Sin(2ωt+ψ2^)+A3m^Sin(3ωt+ψ3^)+
+…+Anm^Sin(nωt+ψn^)=
=A0^{+ A}km^Sin(kωt+ψk⁾
Shunday qilib, nosinusoidal tokni yoki kuchlanishni sinusoidal tok eki kuchlanish tashkil etuvchilari va o’zgarmas tashkil etuvchi yig’indisi bilan tasvirlash mumkin va qo’shish (jamlash) tamoyiliga asosan zanjirning rejimini simvolik usul yordami bilan hisoblash mumkin.

2. Mavzu:Turli sxemalar va electron asboblarni tahliq qilish,sibtezlash.Ularni zamonaviy element baza asosida bosma platalarda yaratish ustidagi bilimlarni amalda tadbiq etish va loyihalar tayyorlash.

Reja:

1.Turli sxemalar ustida ishlash. 2.Bosma platalarda yaratish.

3.Loyihalar ustida ishlash.

Elektronik sxemalar

malariga qarab o ‘rganish juda qiyin, shuning uchun ko‘pincha

Hozirgi zamon mashinalari, stanoklari, apparaturalari va asboblarining ko‘pchiligida mexanikaviy, pnevm atik ham da elektr konstruksiyalar mavjud. Mashinalarning ish prinsipini ularning yig‘ish chizmalariga va umumiy ko‘rinishlar chiz-




soddalashtirilgan maxsus tasvirlar, ya’ni sxemalar bajariladi.
Bunday sxemalar mashinalarning ish prinsipini tezda tushunib olishga imkon beradi.
Buyumning tarkibiy qismlari va ular orasidagi bog‘lanishlar shartli tasvirlar yoki belgilar ko‘rinishida beriladigan kons¬ truktorlik hujjatlari

sxemalar

deb ataladi ( 0 ‘zDSt 2.721- 98).
Sxema loyihaga oid grafik hujjat bo‘lib, unda buyum qismlarining



anish ham da mexanizm, asbob, moslama, inshoot va hokazo-
tarkibi va ular orasidagi bog‘lanishlar ko‘rsatiladi. Buyumlarni loyihalash, sozlash, nazorat qilish, tuzatish va ulardan foyda¬ l


arning harakat (ish) jarayoni ketma- ketligi sxemalarda tushun
l
-
tirib beriladi.
Barcha sxemalar standart talabi b o ‘yicha chiziladi. Ular, asosan, to ‘g‘ri burchakli proyeksiyalarda bitta k o ‘rinishda yoyilgan holda chiziladi. Zarur bo‘lganda aksonometrik proyek- siyada chizilishi ham mumkin.
Sxemalar masshtabga rioya qilmasdan chiziladi. Standart detallar uchun chizmalarda yozma tushuntirishlar berilmaydi, ammo standart b o ‘lmagan detallarga yozma tushuntirishlar berilishi shart. Sxemalarda mashina hamda mexanizmlarning yig‘ish birliklari yaxlit tasvirlanadi va ular

sxema elementlari

deyiladi. Bularga nasos, podshipnik, mufta va boshqalar kiradi. 69

Sxemalarda buyum larga kirm aydigan elem entlar buyum uchun xizmat qiladigan b o ‘lsa, ular ingichka shtrix- punktir chiziq bilan tasvirlanadi. Lekin uning joyi va bajaradigan ishi tushuntirish m atni orqali ifodalanadi. Standart tom onidan quyidagi atam a va ta ’riflar yetakchi tasnifli guruhlarda bel- gilangan.

1.