Texnologiya umumiy o‘rta ta’lim maktablarining 5-sinfi uchun darslik

Mustahkamlash uchun savollar
1. Energiya deb nimaga aytiladi? Uning qanday turlari bor?
2. Yoqilgʻi bilan bogʻliq va bogʻliq boʻlmagan energiya resurslari nima deb 
ataladi? 
3. Mamlakatimizda ilk atom elektr stansiyasini qurishdan maqsad nima? O‘z 
javobingizni misollar bilan tushuntirib bering.
1
2
3
4
5 6
7

---

203
203
Batareyalar va ularning turlari
Batareya 
– bu elektr energiyasi bilan ishlaydigan turli xil qurilmalar uchun quvvat 
manbayidir. 
Batareyalarning eng keng tarqalgan dumaloq (silindrsimon) shakldagi 
5 ta turi 
mavjud: sho‘r, ishqorli, litiyli, kumushli va havo-ruxli (2-rasm).
Nima uchun batareyalarga tushirilgan chiqindi qutisi belgisi ustidan taqiq chizig‘i 
tortib qo‘yilgan bo‘ladi? (3-rasm)
Bu belgi ishlatilgan batareyalarni chiqindi qutilariga tashlash qat’iyan 
taqiqlanishini anglatadi. Chunki o‘zi barmoqdek keladigan bu mitti energiya 
manbalari inson salomatligi va tabiat uchun juda katta zarar yetkazadi.
Bu energiya manbalari kichkina bo‘li-
shiga qaramay, zarari anchagina. Chiqindiga 
tashlangan batareyaning ustki qoplamasi turli 
issiqlik natijasida eriydi va unda saqlanuvchi 
zaharli moddalar “ozodlikka chiqadi”.
Bitta batareya 20 metr kvadrat yer, 400 litr 
suv, 1 ta tipratikan, ikkita daraxt, bir necha 
ming yer qurtini zaharlashga yetadigan kuchga ega.
3-rasm. 
Batareyalarga tushirilgan chiqindi qutisi belgisi.
2-rasm. 
Batareya turlari.
Sho‘r 
batareya
Ishqorli 
batareya
Litiyli 
batareya
Kumushli 
batareya
Havo-ruxli 
batareya
Unutmang!