Texnologiya umumiy o‘rta ta’lim maktablarining 5-sinfi uchun darslik

Oldingi babka
ishlanadigan yo g‘och mate-
riallarni tutib turadi va uni aylanma harakatga 
keltiradi (32-rasm).
Ketingi babka
uzun o‘lchamli yo g‘och larni 
markazda tutib turish va keskich (parma)larni 
o‘rnatish imkonini beradi (33-rasm).
1
6
5
2
3
4
31-rasm.
STD–120 tokarlik stanogining tuzilishi:
1 – asos; 2 – elektr dvigateli; 3 – stanina; 4 – tasmali uzatmaning to‘sig‘i;
5 – magnitli ishga tushirgich; 6 – alohida yoritkich; 7 – oldingi babka; 8 – plan shaybali 
shpindel; 9 – tirgak; 10 – ketingi babka; 11 – shaffof himoya ekrani.
32-rasm.
Oldingi babkaning tuzilishi: 
1 – korpus; 2 – shpin del; 3 – ikki pog‘o nali 
shkiv; 4 – pona simon tasma; 5 – sharchali 
podshipnik; 6 – qotirgich bolt.
1
2
3
4
7
5
6
9
11
10
8

---

31
31
Yo‘nish, qirqish vaqtida iskanalarni tutib (tirab) turish maqsadida 
tirgakdan
foydalaniladi (34-rasm). 
Yog‘ochga ishlov beradigan tokarlik stanoklarida yo‘nish, qirqish ishlari maxsus 
tokarlik iskanalari yordamida bajariladi (35-rasm).
Duradgorlik ishlarida turli stanoklardan foydalaniladi. Shuning uchun quyidagi 
xavfsizlik texnikasi qoidalarini bilish va ularga amal qilish shart:
1. Yorug‘lik ish o‘rniga o‘ng tomondan tushishi, ish o‘rnida tabiiy yorug‘lik 
yetarlicha bo‘lishi kerak.
2. Materiallarni stanok staninasiga, mexanizm yoki to‘siqlar ustiga qo‘ymaslik ta-
lab etiladi.
3. Stanok va mexanizmlarning detallari, staninalari, qopqoqlari, to‘siq lari sinma-
gan, g‘adir-budursiz bo‘lishi kerak.
4. Elektr dvigateli qulflanadigan yashik yoki maxsus to‘siq bilan yopilishi kerak.
5. Stanoklarning tishli, tasmali va boshqa uzatmalari, disk arralari, pichoqli vallari 
maxsus qopqoqlar bilan berkitilishi kerak.
6. Stanokning aylanayotgan ish qismlarini qo‘l yoki boshqa biror narsa bilan 
to‘xtatmaslik kerak.
7. Stanokni to‘xtatmasdan turib ishlangan sirtning silliqligini qo‘l bilan tek-
shirmaslik kerak.
8. Ish vaqtida maxsus kiyimda bo‘lish va himoya ko‘zoynagini taqib ishlash talab 
etiladi.