Texnologiya umumiy o‘rta ta’lim maktablarining 5-sinfi uchun darslik

Masshtabli chizg‘ich 
yordamida yog‘och materiallarining tayyor detal va buyum-
lari o‘lchamlari o‘lchanadi va rejalash ishlari bajariladi (18-rasm, a).
Taxlanma metr 
– 1 
mm
gacha aniqlikda bo‘linmalarga ajratilgan 10 
cm
dan qilib 
bo‘lingan metall, tekstolit yoki yog‘och chizg‘ichlar to‘plamidan iborat (18-rasm, b).
О‘rama metr (ruletka) 
– metr, santimetr, millimetrlarda ifoda langan bo‘linmalari 
bo‘lgan va diametri 60–140 
mm
li g‘ilof ichiga olingan maxsus g‘altakka o‘raladigan, 
cho‘zilmaydigan matodan yoki po‘lat lentadan iborat (18-rasm, d).
a)
b)
17-rasm.
Qalam: 
a – tо‘g‘ri о‘tkirlangan; b – notо‘g‘ri о‘tkirlangan.
a) masshtabli chizg‘ich b) taxlanma metr d) o‘rama metr (ruletka)
18-rasm.
Rejalash asboblari.

---

25
25
Duradgorlik go‘niyasi (burchaklik)
– duradgorlik ishlari bilan qurilish kons truk-
siyalari elementlarining to‘g‘ri burchak (90
0
) hosil qilib biriktirilganligi tekshiri ladi. 
Go‘niya asos (kunda) va unga to‘g‘ri burchak ostida biriktirilgan bo‘linmalari bo‘lgan 
chizg‘ichdan iborat. U metall yoki yog‘ochdan yasaladi. Ishlatilishiga ko‘ra metall, 
yog‘och, porsi, vintli va surma go‘niya turlari bor (19-rasm).
Duradgorlik gо‘niyasi yordamida kvadrat, tо‘g‘ri burchaklar tekshiriladi, 
о‘lchanadi va chiziladi (20-rasm).
Yog‘och materiallardan buyum tayyorlash bilan bog‘liq bo‘lgan ishlar xilma-
xil bo‘lib, ularni amalga oshirishda о‘lchash va rejalash asboblaridan tashqari arra, 
randa, egov, bolg‘a, iskana, yog‘och tо‘qmoq, ombur, jilvir qog‘oz kabi asboblardan 
foydalaniladi.
Duradgorlik o‘quv ustaxonalarida ishlatiladigan 
arralar
shakliga qarab turlarga 
bo‘linadi (21-rasm).