Texnologiya ta’limi praktikumi fanidan o’quv uslubiy majmua

3-rasm. O’lchash asboblari: a-ruletka; b-buklama metr.


Ruletka dumaloq metall yoki plastmassa g’ilof bo’lib, ichiga 1-100 m uzunlikdagi o’lchash tasmasi joylashtirilgan, tasmada m, sm, mm da ifodalangan bo’linmalar tushirilgan. Ruletka chiziqli o’lchashlar, shuningdek uzun arralangan materiallarni xomaki rejalash uchun ishlatiladi. Ruletka bilan ishlaganda g’ilofidagi o’lchash tasmasi uning gardishidan ehiqib turuvchi halqasidan ushlab tortib chiqariladi. Tasmani yana o’rash uchun g’ilofining yon sirti markazidagi buklama distasi aylantiriladi.
Metr-ruletka (3-rasm)aniqroq o’lchash va kaltaroq tanavorlarni qalinligi hamda eni bo’yicha rejalash uchun mdljallangan. U ichiga 1-2 m uzunlikdagi tasma spiralsimon qilib joylashtirilgan g’ilofdan iborat, tasmada bo’linmalar bor.
Buklama metr (3-rasm)bo’linmalar tushirilgan metall yoki yog’och chizg’ichlar to’plamidan iborat. Chizg’ichlar bir-biriga sharnir yordamida birlashtirilganidan osongina ochiladi va yig’iladi. Metr kalta narsalarni o’lchash uchun, parket pol yotqizishda va boshqa maqsadlarda ishlatiladi.
Go’niya (1-rasm)qurilish konstruksiyalari qismlarining to’g’ri burchakliligini tekshirishga mo’ljallangan. Go’niya asosdan va unga to’g’ri burchak ostida mahkamlangan bo’linmali chizg’ichdan tashkil topadi. Go’niyalar metall va yog’ochdan hor xil o’lchamli qilib yasaladi.
Yerunok (4-rasm) 45 va 135° li burchaklarni rejalash (belgilash) va o’lchash uchun xizmat qiladi. U asos-kundadan va unga 46° burchak ostida kirgizilgan yog’och yoki metall chizg’ichdan tuzilgan.
Malka (4-rasm) burchaklarni namuna bo’yicha o’lchash va ularni detallarga ko’chirish uchun mo’ljallangan. U asos- kunda va chizg’ichdan iborat bo’lib, ular bir-biriga sharnirli joylashtirilgan. Metall va yog’och malkalar bo’ladi.
Sirkul (4-rasm) o’lchamlarni tanavorlarga tushirish va dumaloq shakllar chizish uchun qo’llaniladi.
Nutromerdan teshiklarning ichki diametrini o’lchash uchun foydalaniladi