«Texnologik ta’lim» kafedrasi " Standartlashtirish, metrologiya, va sertifikatsiya"

Ishni bajarish tartibi
1. Plitkalarning tuzilishi va ishlatilish sohalari bilan tanishish.
2. Plitkalardan bir nechta to‘lamlar tuzishni mashq qilish.
3. Birinchi razryadli plitkaning o‘lchamini mikrometr yordamida aniqlash.
4. Plitkaning o‘zida ko‘rsatilgan aniq o‘lchami bilan mikrometrda o‘lchash vaqtida olingan qiymatni taqqoslab, mikrometr ko‘rsatishidagi xatolikni aniqlash.
Nazorat savollari
1. Plitkalar qanday o‘lchash asbobi?
2. Plitkalar qaysi sohalarda qo‘llaniladi?
3. Plitkalardan to‘plam tuzish ketma-ketligini aytib bering.
4. Plitkalar yordamida mikrometr ko‘rsatishidagi xatolik qanday aniqlanadi?

13-Mavzu: Soat tipidagi indikatorlar bilan o’lchashni o’rganish., (ICh-10 )

Ishdan maqsad: Soat tipidagi indikatorlar va strelkali hisoblash kallaklarining tuzilishi va ishlashi bilan tanishish hamda ular yordamida o‘lchov olish malakasini egallash.
Kerakli asboblar: soat tipidagi indikator, uni maxkamlash uchun shtativ, o‘lchamlarini olish uchun mo‘ljallangan detal namunalari.
Nazariy qism
Richagli-mexanik asboblar turkumiga indikatorlar, richagli changaklar, indikatorli nutromer va changaklar, o‘lchash kallaklari va boshqalar kiradi. Bu asboblarda, mexanizmning uzatishlar sonini orttirib beradigan richagli mexanik moslamalar ishlatilganligi tufayli, yuqori aniqlikda o‘lchashlarni bajarish mumkin. Mazkur asboblar asosan nisbiy o‘lchashga mo‘ljallangan, lekin ularning ayrimlari yordamida mutloq o‘lchamlarni ham o‘lchash mumkin.
Indikatorlar ikki turda: soatsimon, richagli-tishli bo‘ladi. Soatsimon indikatorlar, silindrik korpus va unga kiritilgan tishli reykali sterjendan tarkib topadi. Sterjen qabul qilgan chiziqli ko‘chish reyka tishlari g‘ildiraklar vositasida aylanma strelkaga uzatiladi. Tishli g‘ildiraklar tizimi shunday tanlanganki, bunda o‘lchash sterjeni 1 mm ga chiziqli ko‘chganda strelka bir marta to‘liq aylanadi. Indikatorlarning doiraviy shkalasi 100 bo‘lakdan iborat bo‘lib, 1 bo‘lak qiymati 0,01 mmga teng.
Strelkali hisoblash kallaklariga soat tipidagi indikatorlar va indikator bilan ta'minlangan o‘lchash vositalari, richag-tishli kallak hamda prujinali o‘lchash kallagi kiradi.