Texnologik qism 1 Neft va gaz uzatuvchi quvurlarni hisoblash usullari 2

Neft va gaz uzatuvchi quvurlarni hisoblash usullari
Neft uzatuvchi quvurlardagi oqim bir fazali (faqat neft), ikki
fazali (neft va gaz yoki neft va suv) hamda ko’p fazali (neft, gaz va
suv) bo’Iishi mumkin. Har qanday fazali oqimda ikki xil ko’rinishdagi
harakat bo'lishi mumkin: laminar va turbulent oqim.
Oqimlarning qaysi xildagi bo'lishi o’lchov birligisiz Reynolds
ko’rsatgichiga bog'liq.
V * i
Re = v
bu yerda V - quvurdagi suyuqlikning o’rtacha tezligi;
d - quvurning ichki diametri;
v - suyuqlikning kinematik qovushqoqligi.
104
V
O’tkazilgan ko’plab tajribalar shuni ko’rsatdiki, Re < 2320
bo'lsa laminar oqim, agar Re>2800 bo’lsa turbulent oqim va
2320qolatdagi oqim mavjud ekan. Quvurlardan suyuqlik harakat
qilganda quvurni uzunligi bo’yicha suyuqliki haydalayotgan
bosimning sekin - asta pasayib borishi kuzatiladi. Bunday holat
asosan suyuqlik harakati vaqtida quvur ichidagi kadir -
budirliklarda ishqalanishga sarf bo'ladigan qarshiliklar natijasida
hosil bo’ladi. SHuningdek, bosimni pasayishi quvur diametriga,
haydalayotgan suyuqliklarni fizikaviy xususiyatlari va miqdoriga,
quvurni ichki devorlari holatiga, hamda kuvurni boshlang’ich va
oxirgi nuqtalarini bir-biridan qanchaga farq (balandligi bo’yicha)
qilishiga bog'liq. Haydalayotgan bosimning yuqorida ko’rsatib
o’tilgam omillarga bog’liqligi quvur tavsifi deb yuritiladi.
Odatda quvurlarni gidravlik hisoblashlar quvur diametrini,
boshlang’ich haydash bosimini yoki suyuqlik o’tkazuvchanlik
qobiliyatini hisoblashlardan iborat bo’ladi.
Bu hisoblashlarni bajarish umumiy gidravlikaning asosiy
qonuni - Bernulli tenglamasi asosida olib boriladi. Ya’ni:
Bu yerda:
Zi, Z2 - quvurning boshlang’ich va oxirgi nuqtalarining tik
bo'yicha joylashish holati;
Pi, P2 - quvurning boshlang’ich va oxirgi nuqtalardagi bosim;
in, U2 - quvurning boshlang'ich va oxirgi nuqtaiardagi
suyuqlikning tezligi;
p - suyuqlik zichligi;
g - erkin tushish tezlanishi;
hSq - quvurdagi sirpanish qarshiliklari;
hmq “ mahaliiy qarshiliklar.
Bernulli tenglamasidagi qavs ichidagi yig’indilarni har biri
ma’lum bir fizik kattaliklarni bildiradi.
Birinchi yig’indi (Z) geometrik tazyiqni, ikkinchi yig’indi
p’ezometrik tazyiqni va uchinchi yig’indi (7-) tezlik tazyiqini
bildiradi.
105
Bu tazyiqlar sirpanish va mahalliy qarshiliklarni engib
o'tishga sarf bo'ladi.
Sirpanish qarshiliklarni hisoblash uchun Darsi - Veysbax
tenglamasidan foydalaniladi. Ya’ni