Texnik jihatdan tartibga solish tizimlarining sifatni boshqarishdagi o

2. Vmum ilmiy usullar.

Bu usullar ilmiy bilishning empirik va nazariy darajasida turli maqsadlarni amalga oshirish uchun foydalaniladi. Bularga quyidagilar mansubdir:

• 
  empirik (kuzatuv, solishtirish, eksperiment, o'Ichash) usullar;
  
• 
  nazariy (idellashtirish,' shakllantirish, aksiomali usul, ekstrapola-
  tsiya (narsa va hodisaning bir qismini kuzatish asosida olingan
  xulosalarni uning boshqa qismiga yoyish yoki tatbiq etish);
  

~ empirik-nazariy usullar (mavhumlashtirish, tahlil, sintez, induk-siya, deduksiya, modellashtirish, tizimlashtirish, sinflashtirish). Optiniallashtirish usullari:,

• 
  Matematik optimallashtirish usuli - optimallashtirilgan standart-
  lashtirish obyektining ishchi holati va matematik modelini batafsil
  yaratishni tashkili asosidagi usul. Bu usul ilgarilanma standartlami
  ishlab chiqishda sifatni bashoratlashni ta'minlashi va yuqori aniqligi
  bilan farqlanadi. Biroq, undan faqat yaxshi o'rganilgan obyektlar, ularni
  yaratish shartlari va qo‘llanilishini optimallashtirishda foydanalish
  mumkin.
  
• 
  Ekstrapolatsiya (narsa va hodisaning bir qismini kuzatish asosida
  olingan xulosalarni uning boshqa qismiga yoyish yoki tatbiq etish)
  yordamida to'g'ridan-to'g'ri bashoratlash usuli. Bosh usuli o'tgan vaqt
  statistikasidan foydalanish bo'lib, vaqt bo'yicha o'zgarish imkoniyat-
  larini hisobga olish imkonini bermaydi. Shuning uchun ekstrapolatsiya
  usulidan qisqa davr vaqtni bashoratlashda foylanish maqsadga muvofiq.
  
• 
  Funksiya-qiymatli tahlil asosida optimallashtirish usuli, ya'ni
  iqtisodiy samaradorlik, vaqt bo'yicha xarajat va samarani solishtirish va
  bu asosida eng yaxshi variantlarni tanlash. Ammo bu yerda standart-
  lashtirish obyekti (qo'llanilishi) ekspluatatsiyasidan samara variatsiya
  tahlili nazarga olinmaydi.
  
• 
  Muhandislik hisoblari (mustahkamlik, aniqlik, chidamlilik, ishlab
  chiqaruvchanlik va boshqa ko'rsatkichlar) asosidagi usul. Taniqli
  hisoblash usullariga: usulning aniqligi juda ham yetarli, ammo undan
  turli obyektlarni solishtirib baholash uchun foydalanib bo'lmaydi, faqat
  bir turdagi obyektlarga qo'llash samara beradi.
  

48