Texnik ijodkorlik va dizayn fanidan amaliy mashg`ulotlarni bajarish uchun uslubiy tavsiyal

 
12- Amaliy ish 
MAVZU:
Gazlama qoldiqlari bilan ishlash
 
Mavzu: Gazlama qoldiqlari bilan ishlash. 
 
Ishdan maqsad:
Uy bezak, oshxona anjomlarini turlari bilan ularning 
vazifalari, tayyorlash jarayonlari bilan tanishtirish. Olingan bilimlar asosida 
mustaqil bajara olish. 
Kerakli jihoz va materiallar: 
II. Nazariy ma`lumotlar: 
Oilada ayollarga eng kerakli hunarlardan biri-bu tikish-bichishni bilishdir. 
Bu hunar orqali biror buyumning-kiyimni tikish bezash bilan birga, qolgan 
gazlama bo`laklaridan esa ro`zg`orda ishlatiladigan biror buyum tayyorlash 
mumkin. YOshlarga gazlama qoldiqlaridan tayyorlanadigan buyumlarni o`rgatish 
orqali ularga nafaqat bilim beriladi, balki iqtisodiy tarbiya ham berib boriladi. 
Gazlama qoldiqlari bilan ishlash, bir tomondan, iflosgarchilikni oldini olsa, 
ikkinchi tomonddan yoshlarni sabr-toqatga, nazokatga, bo`sh vaqtdan unumli 
foydalanishga undaydi. Tayyorlanayotgan buyumning badiiy echimini xal qilish 
orqali esa ularda ijodkorlik qobiliyatlari rivojlanadi.
Bizni o`rab turadigan muhit qulay hamda go`zal bo`lishi kerak. SHuning 
uchun nafaqat xona anjomlarini, balki oshxona anjomlarini ham badiiy did bilan 
tayyorlashimiz zarur.
Oshxona uchun komplekt anjomlarga: parda, dasturxon va salfetkalar, 
sochiq, choynak uchun istigich, choynak ushlagich, fartuklar kiradi. Bularni 
tayyorlash uchun och rangdagi zig`ir, paxta tolali matolardan foydalansa bo`ladi.
CHoynak istitgich 2- detaldan-choynak g`ilofi va choynak tagligidan iborat. 
CHoynak g`ilofi issiq astar-ostki qimi va ustki qismi bezatilgan avradan iborat (2-
rasm). Bunda oavl shakildagi g`ilof ko`rsatilgan. 
Katta bo`lak g`ilofning ostki qismiga teng bo`ladi. Ostki qismi 2 qavat 
astardan iborat bo`lib, uning orasiga vatin yoki paralon qo`yib qo`lda yoki 
mashinada qaviladi. Ustki qimiga esa kashta alohida tikib olinadi va yon tomonlari 

---

50 
alohida petlya chokda tikiladi. So`ngra kashta tikilgan avraning ostki qimiga 
bostirib tikiladi. Ostki qismidagi issiq vatin yoki paralondan 1 sm. kesib tashlanadi,
shunda biriktilgan chok qalin bo`lmaydi. G`ilofning pastki qismiga mag`iz bilan 
ishlov beriladi.
CHoynak tagiligi 3 qavat asosiy gazlamadan turli shaklda bichiladi, qo`lda 
yoki mashinada qaviladi va atrofi choynak g`ilofi bilan bir hilda mag`iz bilan 
ishlov beriladi.
CHoynak ushlagichlari ham choynak tagligi kabi tayyorlanadi.
Zig`ir, paxta, shoyi tolali gazlama qoldiqlaridan choynak uchun istigich 
tayyorlash mumkin (3-rasm).
CHoynak uchun sitigich ikki qismdan: aylana shaklidagi choynak tagligi va 
qizaloq choynak g`ilofidan iborat. CHoynak tagligi aylana shaklidagi ikki qavat 
gazlama bo`lagi va vatindan tashkil topgan. Bular hammasi birgalikda qo`lda yoki 
mashinada qavilib, uning atrofini arngli mag`iz bilan ishlov beriladi. CHoynak 
g`ilofi to`rt bo`lakli avra-astar hamda ular oarsidagi vatindan tashkil topgan. 
Vatnni ham huddi avra yoki astardek to`rt bo`lakdan iborat qilib bichiladi va bu 
bo`laklar bir-biri bilan qo`lda uchma-uch (biriktirma chok bilan qalin bo`lib 
ketasligi uchun) qilib tikiladi. CHoynak g`ilofi avrasining bita bo`lagiga 
applikatsiya va kashta bilan qizaloqni tikiladi. G`ilofning pastki qismi burma bilan 
bezatiladi. So`ngra g`ilof avrasi, vatini va astari bir-biriga kiritilib, pastki qismi 
rangli mag`iz bilan bezatilib tikiladi. G`ilofning yuqori qismiga huddi soch 
turmagiga o`xshab turuvchi sharcha-ushlagich mahkamlanadi. Bu sharchani aylan 
shakldagi gazlama bo`lagiga paxtani o`rab ham tayyorlash mumkin.
4-rasmmda choynak g`ilofining turli modellari berilgan. Bu g`iloflarning 
tikilish uslubi bir hilda, faqatgina ularga ketadigan materiallar ranglari, g`ilof 
o`lchamlari va shakllari hamda bezatilishi turlicha bo`ladi.
Istalgan gazlama qoldiqlaridan turli shakldagi qozon yoki choynak ushlagich 
tayyorlash mumkin (8-rasm). 
CHoynak ushlagichni tayyorlash uchun avval uning chizasini rasmdagidek 
qirqib olish zarur. Andoza bo`yicha ustki va ostki ikkita asosiy detallar bichib 
olinadi. Ustki qismiga rasmdagidek yoki boshqa turdagi applikatsiya tikiladi yoki 
yopishtiriladi (choynak g`ilofiga qaralsin).
So`ngra ushlagich detallarini o`ngini ustiga qaratib 0,5 sm. chokda aylantirib 
tikib chiqiladi.
CHoklar va ushlagichning yuqori qismi rangli tasma Bilan mag`izlab tikib 
chiqiladi. Bunda tikilayotgan mag`izdan xalqa qilib ushlagich burchagiga 
mahkamlab qo`yiladi.