Termodinamika va statistik fizika

ev  ev
  ..., 
ek,  ...
  bo‘lgan  kvant  holatlarda  yotgan  bo'lsin. 
Gazda  zarralarning  holatlar  bo‘yicha  qandaydir  taqsimoti  m av­
ju d   bo'lsin,  y a ’ni 
e l
  energiyaga  ega  bo‘lgan  zarralar  soni 
n v 
с
2
  energiyaga  ega  bo‘lgan  zarralar  soni  n 2,  ... 
ek
  energiyaga  ega 
bo‘lgan  zarralar  soni 
nk
  ....  Shular  ichidan  ixtiyoriy  tanlangan 
ek
 energiyali  kv an t  holatlarda  yotgan  ham m a  zarralarni  sistema 
sifatid a  ta n la b   olaylik.  Boshqa  e n erg etik   sa th la rd a   yotg an  
zarralar  esa  term ostatni  tashkil  qilsin.  Sistem adagi  zarralarning 
o‘zaro  va  term ostatdagi  zarralar  bilan  ta ’sirlashishi  tufayli  ular 
boshqa  energetik  holatlarga  o‘tib  turadi.  Shu  vaqtning  o‘zida 
term o statd ag i  zarralar 
ek
  energetik  holatga  o ‘tishi  m um kin. 
Shu  sababli  sistem adagi  zarralar  soni 
nk
  o‘zgarib  turadi.  Bu 
y e rd a   sh u n i  t a ’k id lash   lozimki, 
ek
  en erg iy ali  z a rra la r  tom  
m a ’noda  fazoviy  alohida  joy  egallam agan.  U lar  sistem a  va 
term ostat  bo‘ylab  tarqoq  holda  joylashgan.  Sistem a  energiyasi.
e
  = 
ekanligini  hisobga  olsak,  u  holda  zarralar  sonining
o‘rtacha qiym ati 
nk
  ni (4.17) ifodaga asosan quyidagi ko‘rinishda 
yozish  mumkin: