Termodinamika va statistik fizika

4.5-  rasm.  Magnit  m aydonda  normal  holatdan o‘ta  o'tkazuvchan  holatga 
o'tishning  tem peraturaga  bog'liqligi.
156

---

Bu  ifodadan
Bs  -   m agnit  induksiyasi, 
Ms  -
  m agnit  momenti.  A gar  norm al 
o'tkazgich  u chun
ekanligini  hisobga  olsak,  u   v aq td a  (4.87)  tenglam adan  (/.  = 
H 
va  A,.  =  
M,  ц
  =  1  +   4p ^  1  -  m agnit  qabul  qiluvchanlik)  m agnit 
m aydon  q a tn ash m a g an d a   h o la td a n   holatga  o 'tish d a  issiqlik 
sig‘imi  o'zgarishini  quyidagi  ko'rinishda  olamiz:
Bu  ifoda  R utgers  form ulas!  deyiladi.  Bu  form ula  yordam ida 
olingan  natijalar  qalay,  galliy,  indiy  ustida  olib  borilgan  tajrib a 
natijalari  bilan  ju d a  k a tta   aniqlikda  mos  keladi.
Biz  yuqorida  birinchi  va  ikkinchi  faza  o‘tishlar  m avjudligini 
term odinam ika  nuqtayi  nazaridan  ko‘rib  chiqdik.  Faza  o'tish- 
larning m avjud bo'lishi statistik  fizika  uchun kutilm agan hodisa 
bo'lgan. Chunki, statistik yig‘indi sistem a holatini xarakterlovchi 
term odinam ik  kattaliklar:  bosim,  tem p eratu ra,  hajm   va  boshqa 
p a ra m e trla rn in g   uzluksiz  funksiyasidir.  Bu  m asalaning  m o- 
h iy atin i  ochish  va  tahlil  qilish  u c h u n   b ir  q a to r  n azariy alar 
yaratilgan.  Bularning  ham m asini  bayon qilish  m urakkab  vazifa. 
Chunki,  ular nazariy fizikaning alohida  bo'limlari  bo‘lib,  m axsus 
m a te m a tik   v a  fizik  b ilim larn i  ta la b   qiladi.  Bu  y e rd a   faza 
o 'tish lar  hodisasining  b a ’zi  sodda  nazariyalari  balan  tanishib 
chiqamiz.
E renfest  tom onidan  ikkinchi  xil  faza  o'tishlar  tushunchasi 
k iritilg a n d an   so‘ng  uning  term o d in am ik   nazariyasi  L an d au  
tom onidan  (1937- y.)  berilgan.  Bu  nazariya  jism  sim m etriyasi- 
ning  o‘zgarishi  bilan  yoki  atom larning  joylashishidagi  ta rtib -