Termodinamika va statistik fizika

a(T,
  p)  va 
f3(T,  p)
  k atta- 
liklarni  topish  im konini  beradi.  Bu  form ulalarni  solishtirish 
a(T,  p)  —  H
  va 
(3(T,  p)  =
  4
7
r  ekanligini  ko'rsatadi.  U shbu  naza­
riya  bunday kamchiliklarga  ega  bo'lishiga  qaram asdan Erenfest- 
ning  sof  term odinam ik  nazariyasiga  qaraganda  ikkinchi  xil  faza 
o'tishlarni  tahlil  qilishda  qulaydir.
160

---

S h u   v a q tg ach a  faza  o‘tish lar  m avjudligini  fenom enofofik 
term odinam ika  nuqtayi  nazaridan  o‘rgandik.  Endi  faza  o'tish- 
larni  statistik  fizika  m etodlari  yordam ida  ko‘rib  chiqamiz.
B iror 
V
  h a jm d a g i  ideal  gazni  ko'ram iz,  shu  bilan  b irg a 
m olekulalar  orasidagi  o‘zaro  itarish  kuchi  yaqin  m asofalarda 
juda  tez o'sadi  deb  hisoblaymiz.  U  holda  berilgan  hajm da  mole­
kulalar  soni  ju d a  k atta,  lekin  chekli  bo‘lgan 
N
  dan  oshmaydi, 
y a ’ni  b iro r  ichki  yoki  tash q i  sab ab larg a  ko ‘ra  z a rra la r  soni 
cheksiz  bo‘la  olmaydi.  B unday  sistem a  uch u n   k a tta   statistik  
yig'indi  quyidagi  ifoda  bilan  aniqlanadi:
Z =  £ z nZ„, 
(4.101)
П = 1
bu  y erd a  z  -   aktivlik,  Zn  -   m olekulalari  soni 
n
  ta   bo‘lgan 
sistem achaning  statistik   yig'indisi.  S tatistik   yig 'in d i  m a ’lum  
bo‘lsa,  u  orqali ixtiyoriy term odinam ik p aram etrn i  topish  m um ­
kin.  M asalan,  bosim
Р  = Ц-
 InZ , 
(4.102)
molekulalarning  zichligi yoki  solishtirma  hajmi