Termodinamika” fanidan o`quv- uslubiy majmua

12.2. Issiqlik nurlanishining asosiy qonunlari
Kirxgof qonuni. Jismning nurlanish (nur chiqarish) hususiyatining yutish hususiyatiga nisbati jismning tabiatiga boliq emas, balki barcha jismlar uchun bir hil bo’lgan harorat funksiyasidir; u absolyut qora jismning shu haroratdagi nurlanish hususiyatiga teng:

bu erda E₀(T)- absolyut qora jismning nurlanish hususiyati.
Tsefan-Bolsman qonuni. Absolyut qora jismning nurlanish hususiyati uning haroratining to’rtinchi darajasiga to’ri proporsional bo’ladi:
E₀=₀T⁴
bu erda ₀- 5,7-10^-8vt (m²K⁴)- Tsefan doimiysi.
Bu qonunni tajribada Tsefan aniqladi va keyinchalik Bolsman nazariy jixatdan asoslab berdi. Odatda yuqoridagi tenglama quyidagi ko’rinishda yoziladi:

bu erda C₀=5,7 vt (m²K⁴)- absolyut qora jismning nurlanish koeffitsiyenti.
Tsefan-Bolsman qonunini kul rang jismlarga ham tatbiq etish mumkin. Qora jismlarda bo’lgani singari kul rang jismlarda ham nurlanish hususiyati absolyut haroratning to’rtinchi darajasiga to’ri proporsional bo’ladi:

bu erda C- kul rangjismning nurlanish koeffitsiyenti, vt (m²K⁴).
Kul rang jism nurlanish koeffitsiyentining absolyut qora jism nurlanish koeffitsiyentiga nisbati kul rang jismning qoralik darajasi deyiladi. Kirxgof qonunidan va yuqoridagi tenglamalardan ko’rinib turibdiki, kul rang jismning qoralik darajasi son jixatidan uning yutish hususiyatiga teng:
A=
Demak, kul rangjismning qoralik darajasi doimo F_n va haroratlari T₁hamda T₂ bo’lgan ikkita parallel devor ishtirok etsa, u holda yuza 1 dan yuza 2 ga (T₁>T₂) uzatilgan nuriy issiqlikning to’la miqdori Q_n ushbu formuladan hisoblab topiladi:

bu erda C - issiqlik almashinuvida ishtirok etayotgan jismlar sitsemasining Keltirilgan nurlanish koeffitsiyenti.Bu oddiy holda Keltirilgan nurlanish koeffitsiyentini quyidagi formuladan hisoblab topishimiz mumkin:

bu erda C₁, C₂ va C₀- birinchi, ikkinchi va absolyut qora jismlarning nurlanish koeffitsiyentlari.Nuriy issiqlik almashinuviga termik qarshilik R_n nurlanish koeffitsiyentiga Teskari kattalikdir.