Termodinamika” fanidan o`quv- uslubiy majmua



Download 4,79 Mb.
bet20/182
Sana11.04.2022
Hajmi4,79 Mb.
#543693
1   ...   16   17   18   19   20   21   22   23   ...   182
Bog'liq
маъруза-мажмуа

4.4. Adiabatik jarayon


Ishmoddasitashqimuhitbilanissiqlikolinmaganholdakechadigantermodinamikjarayonadiabatikjarayondeyiladi. Jarayonningegrichizig’iadiabatadeyiladi (4.5-rasm).




4.5-rasm.Gazholatiniadiabatikjarayondao’zgarishiningpv -vaTs -diagrammalari
Tashqaridagitizimgaissiqlikuzatilmaydivaundanchiqarilmaydi, ya’ni dq=0. Realsharoitdarealjarayonlarmuvozanatdabo’laolmaydi, shuninguchunadiabatikjarayonbo’lishmumkinemas.
Ammotezkechadiganjarayonlarniobnobotikjarayondebqarashmumkin.
Tashqaridantizimgakiritilganissiqlikmiqdori dqA=0bo’lganligiuchun, shutizimentropiyasiningo’zgarishi ds=dqA/T=0 bo’ladi. Demak, tizimdakechadiganjarayonadiabatikbo’lsa, bundaytermodinamiktizimningentropiyasio’zgarmasdir, ya’niS=const.
Adnobatenglamasinikeltiribchiqaraylik. Termodinamikaningbirinchiqonunitenglamasidan dq=0 bo’lganda:
SrdT-UdP=0 va CvdT+PdU=0.
Birinchitenglamaniikkinchisigabo’lib, quyidaginihosilqilamiz:
yoki
OxirgitenglamaniK= const (Sr=const vaSu=const) debhisoblabintegrallaymiz:
va
yuqoridagitenglamanipotenstirlasak:
(V2/V)K=p1/p2yokir1v1K=p2v2K
hosil bo’ladi.
U holda adiabata tenglamasi quyidagicha bo’ladi:

PVK=const. (4.20)


Bunda K=Sr/Sv – izobarik solishtirma issiqlik sig’imini izoxorik solishtirma issiqlik sig’imidan necha marta kattaligini ko’rsatuvchi koeffistient bo’lib, u adiabata ko’rsatkichi deyiladi.


(20) munosabat Puyassonning adiabata tenglamasi deb ataladi.
Adiabata tenglamasi (20) dan gaz holatining parametrlari orasidagi bog’lanishni ifodalovchi adiabatik jarayon tenglamalarini keltirib chiqarish mumkin:
R va U o’rtasida
(4.21)
T va U o’rtasida:
(4.22)
r va t o’rtasida
(4.23)
Adiabatik jarayonda gazning bajargan ishi ichki energiyaning o’zgarishiga teng, ya’ni
du+pdu=0 yoki du=pdu (24)
Gaz hajmining ortishi natijasida uning bosimi va temperaturasi kamayadi, siqilganda esa aksincha.
Bunday jarayon faqat gaz ichki energiyasining ortishi yoki kamayishi hisobiga sodir bo’la oladi.
Adiabatik jarayonda bajarilgan ishni termodinamikaning birinchi qonunidan keltirib chiqarish mumkin.
q=u+A=0.
Cu=const da A= – u=Cr (T1-T2)
yoki (4.25)
Cv /R =Cu (Cp-Cu)=1/(K-1) ekanligidan
hosilqilamiz. (4.26)
Ushbutenglama P1U1=RT1va P2U2=RT2ekanligidan
(4.27)
lekin
uholda (4.28)
Endi PV va TS diagrammalardaizotermavaadiabatikningjoylashuvigaehtiborberaylik (5-rasm).
Izotermikjarayonbo’yichagazkengaysa, uningbosimiadiabataganisbatan sekinroq, gaz siqilgandaesa, adiabatikjarayondagiganisbatanyanaham sekinroqo’zgaradi. Adiabatikjarayongrafiginingtikligigaasosiy sababo’rganilayotgangazkengaygandauningichkienargiyasivatemperaturasikamayadi, agargaz siqilsa, uninghajminikamayishinatijasidaichkienergiyasivatemperaturasiortadi.

Download 4,79 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   16   17   18   19   20   21   22   23   ...   182




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish