Termiz tumanidagi 5-sonli umumta’lim maktabining Ona tili va adabiyot fani o`qituvchisi bo`riyeva muhayyoning

Dars rejasi:
1.So`zlarning bog`lanishi 2. So`z birikmasi
3. Gapdan so`z birikmasini ajratish
So`zlarning gapdagi bog`lanishi sintaktik aloqa, sintaktik aloqani o`rganuvchi bo`limi sintaksis deyiladi . Sintaksis yunoncha so`z bo`lib “yopishtirish”, “bog`lash” degan ma`noni anglatadi. Tovushlardan so`z qo`shimchalar, so`z va qo`shimchalardan gap hosil bo`ladi. Gap bitta so`zdan iborat bo`lishi ham mumkin.
Nutqimizda gaplardan foydalanamiz. Bu gaplar tarkibidagi so`zlar esa o`zaro bog`langan bo`ladi. So`zlarning bog`lanishi esa ikki xil:

1. 
   Teng bog`lanish
   
2. 
   Tobe bog`lanish
   

Bir mustaqil so`z boshqasiga ergashmay, izohlamay bog`lansa, teng bog`lanish deyiladi.

So`zlarning teng bog`lanishi so`z qo`shilmalarini hosil qiladi. Teng bog`lanishda so`zlarni quyidagi vositalar bog`laydi.

1. 
   Teng bog`lanish
   
2. 
   Sanash ohangi
   

Misollar:
B ozordan kitob , daftar , ruchka va qalam oldim

Sanash ohangi Teng bog`lanish

B iz Navoiy, Lutfiy , Bobur g`azallarini o`qidik.

Sanash ohangi

Teng bog`lanishda tobe va hokim so`z bo`lmaydi, ikkala so`z ham teng huquqli bo`ladi.

B ir xil gap bo`lagi vazifasida kelib, ko`pincha bir xil so`roqqa javob bo`ladi

Tobe bog`lanish
Bir bo`lakning boshqa bo`lakka egalik, kelishik, shaxs-son, zamon, ko`makchilar, so`z tartibi va tobelanish ohangi yordamida bog`lanishi tobe bog`lanish deyiladi.
Tobe bog`lanish ikki qismdan iborat:
1. Tobe bo’lak
2. Hokim bo`lak

So`zlar bog`lanishida oldin kelgan so`z tobe so`z, keyin kelgan so`z hokim so`z deyiladi. Tobe so`z hokim so`z ma’nosini izohlaydi, to`ldiradi.

59- mashq
So`zlardan , sintaktik aloqa hosil qilamiz

Qush, uya Qushning uyasi