Termiz muhandislik-texnologiya instituti

Yarozit jarayon
Rux kekini 150—200 g/l H2 O4 eritmasida 80—90˚C 4—6 soat davomida qayta ishlanadi. Qoldiqda (asosan Pb O4, iO2 va temir oksidlari) oltin va kumush boyitilgan bo‘lib, eritmadan ajratib olinadi va qo‘rg‘oshin zavodlariga yuboriladi. Eritmada rux, kadmiy, mis va boshqa sulfat kislotasida eriydigan moddalar bor. Eritmada H2 O4 ning qoldiq miqdori 40—60 g/l bo‘lgani uchun uni 10 g/l gacha pasaytirish maqsadida kuyindi bilan neytrallashtiriladi.
Pulpaning qattiq fazasini eritmadan quyuqlashtirgichda ajratib olinadi. Quyuqlangan pulpa kekni tanlab eritish bosqichiga yuboriladi. Eritma esa temirdan tozalashga yuboriladi. Temirdan tozalash 85— 95˚C da olib boriladi. Tozalash uchun kislorodga boyitilgan havo qo‘llaniladi yoki piroluzit qo‘shiladi. Eritmaga, qanday yarozit olish maqsadida, potash, soda yoki ammiak suvi qo‘shiladi. Kuyindini eritmani pH = 1—1,5 gacha pasayguncha qo‘shiladi.
Yarozit cho‘kma 40 g/l H2 O4 eritma bilan yuviladi va filtrlana- di. Yarozitni cho‘ktirishda ko‘pgina zarra aralashmalaridan eritma tozalanadi. Cho‘kmadagi aralashmaning miqdori uning dastlabki eritmadagi miqdoriga bog‘liq:
Cqoldiq = KCeritma
Bunda: Cqoldiq va Ceritma — aralashmaning cho‘kma va eritmadagi miqdori foiz. K — ajratib olish koeffitsiyenti.
Ajratib olish koeffitsiyenti aralashmaning eritmadan chiqarilishi va cho‘kmada tanlanishini baholaydi. Yarozit bilan quyidagilar yuqori darajada birga cho‘kadi (K = 5 — 13): As(V); b (III), Jn (III), Ca (III), Te (I), A. Ancha kamroq esa quyidagilar cho‘kadi (K = 0,5 — 1,4) : Cu (II), Ni (II), Co (II), AI (III), As (III), Ge (IV). Umuman
cho‘kmaydigan aralashmalar: Cd (II), Mg (II), Mn (II), CI^—.
Yarozit bilan ruxning birga cho‘kishi deyarli kam, faqat uning eritmadagi yuqori miqdorligida (160 g/l) cho‘kmadagi miqdorligi 1 foizni tashkil qilishi mumkin.
Yarozit — jarayon temirning qiyin eriydigan murakkab modda shaklida ajralib chiqishi bilan yakunlanadi. Yarozit cho‘kmaning formulasi:

Bunda:
Me2O4·Fe2(O4)3·4Fe(OH)3
Me — bu Na⁺, K⁺, NH⁺
Temirni yarozit shaklida o‘tkazish ruxni zavod bo‘yicha yuqori darajada (95—96 foiz) ajratib olishga imkon yaratadi. Qo‘rg‘oshin va qimmatbaho metallar (94—97 foiz) qo‘rg‘oshin-kumush kekiga o‘tadi.