Термиз филиали “анатомия ва клиник анатомия” кафедраси

Ўткир лейкоз – тез ва тасодифий бошланади, унинг асосий белгиси қонда ҳамда қон яратувчи органларда гемопоезнинг енг ёш ҳужайралари, полипотент ҳужайралари ўсма ҳужайрасига айланиб кўпаяди. Оралиқ ҳужайралар бўлмайд. Етилган ҳужайраларнинг сони кескин камаяди, бу ҳолатни “лейкемик ўпирилиш” дейилади. Ўткир лейкознинг турлари:

1. 
   Ўткир дифференциалланмаган лейкоз
   
2. 
   Ўткир лимфопоетик полипотент ҳужайрали лейкоз
   
3. 
   Ўткир миелопоетик полипотент ҳужайрали лейкоз
   
4. 
   Ўткир Т лимфобластли лейкоз
   
5. 
   Ўткир В лимфобластли лейкоз
   
6. 
   Ўткир монобластли лейкоз
   
7. 
   Ўткир миелобластли лейкоз
   
8. 
   Ўткир еритробластли лейкоз
   
9. 
   Ўткир мегакариобластли лейкоз
   

Ўткир лейкозларда қон яратувчи ҳамда паренхиматоз органлардаги морфологик ўзгаришлар: дастлаб морфологик ўзгаришлар суяк кўмигида ривожланади. Яъни сариқ илик, қизил иликка айланади. Иликнинг ҳажми кенгайиб суяк тўқимаси резорбцияга учрайди. Суяк илиги макроскопик жиҳатдан қўнғир баъзида кулрангга киради. Агар ўткир лейкоз лимфопоезнинг бласт ҳужайраларидан ўсган бўлса морфологик ўзгаришлар тимусда, лимфа тугунларида, талоқнинг оқ пульпасида устун туради. Унда полипотент ҳужайралар лимфоид органларнинг барча қатламларини егаллаб Т ва В майдонларни йўқ қилади. Бу майдонлар фарқ қилинмайди. Қон томирларда лейкемик тромб ва емболлар пайдо бўлади. Қон айланиши бузилиб тўқимасида некроз ўчоқлари, қон қуйилиш ўчоқлари баъзида еса иккиламчи яллиғланишли ўчоқлар ҳам пайдо бўлади. Лимфа тугунлар ҳамда талоқ унчалик катталашиб улгурмайди. Талоқ 500 гр гача, лимфа тугунлари еса шафтоли данагича катталашиши мумкин. Паренхиматоз органлардан жигарда, буйраклар, юрак, ўпка, баъзида бош мияда ҳам екстрамедуляр лейкемик инфилтратлар пайдо бўлиб бу органларнинг ўлчамлари бироз катталашади, тўқимасида ҳамда ташқи юзасида кўп сонли қон қуйилишлар пайдо бўлади. Бир сўз билан айтганда ўткир лейкозларда касаллар ўткир анемия, ўткир гипоксия, ўткир қон қуйилишлар, ўткир инфекциялар ривожланишидан ўлади.