Termiz davlat universiteti "umumiy pedagogika" kafedrasi umumiy pedagogika fanidan

2.Hozirgi davrda jahonda ta'lim tizimining ahvoli
. Rivojlangan 
xorijiy davlatlar ta'lim tizimini o‗rganish maqsadida AqSh, Fransiya, Yaponiya 
davlatlarining ta'lim tizimi tarkibini yoritmoqchimiz. 
I. Amerika qo‗shma Shtatlarida ta'lim tizimi quyidagi bosqichlarni o‗z 
ichiga oladi: 

---

1)
maktabgacha tarbiya muassasalari – 3 yoshdan 5 yoshgacha bo‗lgan 
bolalarni tarbiyalashga xizmat qiladi; 
1)
boshlang‗ich maktablar (1-8-sinflar) – 6 yoshdan 13 yoshgacha 
bo‗lgan bolalar ta'lim oladilar; 
1)
o‗rta maktablar (9-12-sinflar) – 14 yoshdan 17 yoshgacha bo‗lgan 
bolalarning ta'lim olishlari uchun imkoniyat yaratadi. O‗rta maktab quyi va 
yuqori bosqichdan iborat. 
1)
oliy ta'lim - 2 yoki 4 yil mobaynida kollejlar hamda universitetlarda 
amalga oshiriladi.
1)
universitetlar va boshqa oliy o‗quv yurtlari tarkibida tashkil 
etiladigan aspirantura va doktoranturadir. 
AqShda majburiy ta'lim 16 yoshgacha amal qiladi. Mamlakatda faoliyat 
yuritayotgan o‗quv yurtlari davlat, jamoa, xususiy tasarruflar hamda diniy 
muassasalarga tegishli bo‗lishi mumkin. 
Amerika qo‗shma Shtatlarining maktablari uchun yagona o‗quv rejasi 
yo‗q. Har bir shtat o‗z o‗quv rejasiga ega. Shunga ko‗ra Shtatlarda boshlang‗ich 
ta'lim 4, 5, 6 va 8 yillik bo‗lishi mumkin. 
II. Yaponiya ta'lim tizimi o‗z ichiga maktabgacha tarbiya muassasalari, 
boshlang‗ich maktablar, yuqori o‗rta maktablar hamda oliy ta'lim beradigan 
universitetlarni oladi. 
Bolalar bog‗chalariga bolalar 3-5 yoshlarida boradilar va 3, 2, 1 yillik 
ta'lim kurslariga jalb qilinadilar. 
Boshlang‗ich maktabga bolalar 6 yoshdan boradai va 6 yil o‗qiydi. 
Boshlang‗ich maktabni tugatgandan keyin kichik o‗rta maktabda 3 yil ta'lim 
oladilar. Yaponiyada 9 yillik bu ta'lim majburiy bo‗lib, barcha bolalar bepul 
o‗qitiladi, ular tekin darsliklardan foydalanadilar. 
Yuqori bosqich o‗rta maktab Yaponiyada ixtiyoriy bo‗lib, uning 
kunduzgi, kechki va sirtqi turlari mavjud. O‗qish muddati 3 yil. 
Oliy ta'limga yuqori bosqich o‗rta maktablarni tugatgan bitiruvchilar 
qabul qilinadilar. Oliy ta'limni universitetlarda olish mumkin. Oliy ta'lim 
tizimiga kirgan bo‗lsada, o‗rta maxsus ta'lim beradigan kichik kollej, texnik 
kollej, maxsus tayyorgarlikdan o‗tish imkonini beruvchi kollejlar ham mavjud. 
Yaponiyada faoliyat olib borayotgan 460 ta universitetning yarmidan ko‗pi 
xususiydir. 
III. Fransiyada ta'lim tizimi quyidagi bosqichlar asosida shakllangan: 
1.
Maktabgacha tarbiya – 2 yoshdan 6 yoshgacha bolalarni o‗z ichiga 
oladi. 
2.
Boshlang‗ich ta'lim – 6 yoshdan 11 yoshgacha bo‗lgan bolalarning 3 
bosqichda ta'lim olishlariga imkon beradi. Tayyorlov bosqichi uchun 1 yil, 
elementar kurslar uchun 2 yil ta'lim muddati belgilangan. Boshlang‗ich 
ta'limning 3-bosqichi 2 yillik chuqurlashtirilgan bosqichdir. 
3.
O‗rta ta'lim ikki bosqichda beriladi. O‗rta ta'limning birinchi bosqichi 
4 yillik ta'lim beruvchi kollejlar, ikkinchi bosqich esa 3 yillik ta'lim beruvchi 

---

litseylarda amalga oshiriladi. 3 yillik litseyni tugatgan bitiruvchilar «Bakalavr» 
darajasini olish uchun imtiqon topshiradilar. 
4.
Oliy ta'lim universitetlar va oliy ixtisoslik maktablarida olib boriladi.