Termiz davlat universiteti tojik filologiyasi va sharq tillari kafedrasi

49-amaliy mashg’ulot

TAFAVUTE ZABONE GO‘TORI VA ZABONE NUSHTORI

Reja:

1. 
   “Tafavute zabone go‘tori va zabone nushtori” matni.
   
2. 
   “Tafavute zabone go‘tori va zabone nushtori” matnidagi fe’llarnig zamonlariga izoh bering.
   
3. 
   “Tafavute zabone go‘tori va zabone nushtori” matnidagi yangi so’zlarni o’zlashtirib, topshiriqlani bajaring.
   

Tafavute zabone go‘tori va zabone nushtori

تفاوت زبان گفتاری و زبان نوشتاری
یک روز، هنگامی که مسعود می خواست برای خرید به مغازه احمد آقا برود. چشمش به یک گواهی نامه رانندگی اُفتاد. گواهی نامه را از روی زمین برداشت تا صاحبش را پیدا کند. وقتی به مغازه احمد آقا رسید، موضوع را با او در میان گذاشت و از او برای پیدا کردن صاحب گواهی نامه کمک خواست. احمد آقا گفت: چیزی بنویس که من پشت شیشه مغازه بچسبانم تا صاحب گواهی نامه بخواند و بیاید آن را بگیرد. مسعود کاغذ و قلم از احمد آقا گرفت اما نمی دانست از کجا شروع کند و چه بنویسد. اِتفاقاً در همین موقع آقای جوادی که معلم درس فارسی مدرسه مسعود بود از راه رسید و از ماجرای پیدا شدن گواهی نامه با خبر شد. آقای جوادی وقتی دید که مسعود نمی داند چه بنویسد . به او گفت: مسعود جان، از نوشتن نترس، نوشتن هم مثل حرف زدن است. ما می توانیم به همین راحتی که حرف بزنیم بنویسیم. اصلاً فکر کن قرار است حرف بزنی، قلمت را زمین بگذار و بگو ببینم چه می خواهی بگوی. مسعود نفس راحتی کشید و گفت: هیچ چی آقا، ما می خواستیم بگیم این گواهی نامه اینجا پیدا شده. هر کی گم کرده نشونی اونو بده به احمد آقا و اونو بگیره. آقای جوادی گفت: آفرین! حالا همین ها را روی کاغذ بنویس.
مسعود نوشت: این گواهی نامه اینجا پیدا شده ، هر کی گم کرده نشونی اونو بده به احمد آقا و اونو بگیره. آقای جوادی گفت: حالا بیا به کمک من این عبارت ها را که حالت گفتاری دارد به عبارت های نوشتاری بر گردانیم و چنین نوشت: یگ گواهی نامه پیدا شده ، هر کس آنرا گم کرده است نشانی اش را به احمد آقا، صاحب مغازه، بدهد و گواهی نامه را بگیرد.
مسعود گفت: خیلی خوب است.
اقای جوادی گفت: نگفتم نوشتن هم مثل حرف زدن آسان است! حالا بیا ببنیم این دو نوشته با هم چه فرقهای دارند:
۱– کلمه این به یک تبدیل شده است.
۲– کلمه اینجا حذف شده است.
۳– گم کرده به گم کرده است، هرکی به هر کس و نشونی به نشانی تبدیل شده است.
۴– دو کلمه اونو یک بار به آنرا و یک بار به گواهی نامه تبدیل شده است.
۵– کلمات بِدِه و بِگیره به بدهد و بگیرد تبدیل شده است.
آقای جوادی سپس چنین گفت: در زبان گفتار معمولاً کلمات و فعل های شکسته به کار می بریم. مثل: نشونی بده، چون مخاطب حضور دارد، گاه می توانیم چیزی را با اشاره بیان کنیم. مثل: این گواهی نامه پیدا شده اما این امکان در زبان نوشتار برای ما وجود ندارد. چون در آن لحظه نویسنده حاضر نیست. اگر ضروری باشد می توانیم توضیحی به گفته خود اضافه کنیم. مثلاً در پاسخ این که احمد آقا کیست، می گوییم صاحب مغازه است.
برای نوشتن کافی است آن چه را که می خواهیم به زبان بیاریم، یعنی حاصل فکر خود را روی گاغذ بنویسیم. اما باید به چند نکته توجه داشته باشیم: ۱– کلمات شکسته به کار نبریم. ۲– از تکرار بپرهزیم. ۳– مطالب زاید را حذف کنیم. ۴– چون مخاطب را نمی بینیم که در صورت از او هم توضیحی بدهیم، نوشته ما باید رسا باشد.