Termiz davlat universiteti "pedagogika" kafedrasi umumiy pedagogika

Dialogik  nafas  olish
  kundalik  hayotda  nutqimiz 
dialogik 
tarzda  bo’lib,  bunda  nafas  olish 
qiyinchilik  tug‘dirmaydi.  Lekin  darsda  0 ‘qituvchi  ko‘p  gapirgan,  ma’ruza  o‘qigan  vaqtlarida 
o‘zgarmagan  nafas,  mashq  qilinmasa  qiyinchilik  tug‘diradi:  yuz  qizarib  ketishi,  nafasni  tez-tez 
olish holati paydo bo’lishi mumkin. 
 
8.5. O’qituvchining nutq malakasini shakllantirish yo’llari. 
 
To‘g‘ri  nafas  olish  jarayonida  qaysi  muskullar  ishtirok  etishiga  qarab, 
nafas  olishning
 
quyidagi 
funksiyalari
 
ajratiladi: 
1.
 
Elka  va  ko‘krak  qafasining  yuqori  qismini  ko‘taruvchi  muskullar  ishtirokida  nafas  olishda 
kuchsiz nafas olinib, o‘pkaning faqat yuqori qismi faol ishlaydi. 
2.
 
Ko‘krak orqali nafas olishni qovurg‘alar orasidagi muskullar amalga oshiradi, diafragma kam 
harakatda bo’lib, nafas chiqarish kuchsiz bo’ladi. 
3.
 
Diafragmali  nafas  olish  ko‘krak  hajmining  o‘zgarishi,  diafragma  qisqarishi  hisobiga 
harakatlanadi. 
4.
 
Diafragma va qovurg‘a orqali nafas olishda - diafragmaning har tomonlama hajmi o‘zgarishi, 
qovurg‘alar orasidagi  va qorindagi  nafas muskullari ham  qatnashadi.  Shu nafas to‘g‘ri  bo’lib, bu 

---

 
 
65 
 
nutqiy nafas uchun asos bo’lib hisoblanadi.