Termiz davlat universiteti pedagogika fakulteti

II BOB. MENTAL ARIFMETIKANI O’RGANISH USULLARI VA VOSITALARI

2.1. Mental arifmetika – ixtirolarga yo‘l

2.1. Mental arifmetika yordamida misollar yechish

XULOSA VA TAVSIYALAR.

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO’YXATI.

KIRISH

I BOB. MENTAL ARIFMETIKANI O’RGANISHNING BUGUNGI KUNDAGI AHAMIYATI

1. 
   Mental arifmetikaning paydo bo’lish tarixi
   

Mental arifmetika yangi fan bo’lib, qadimda yaratilgan abakus deb nomlanuvchi moslama orqali amalga oshiriladi.

Ayrim manbalarga qaraganda bu o’ziga xos bilim yo’nalishi 5000 yillar avval paydo bo’lgan. Dunyoning 52 ta mamlakatida qo’llaniladi.

Yaponiya va Xitoyda hattoki, maktab ta'limining majburiy dasturiga kiritilgan.

Mental arifmetikaning vatani Yaponiya hisoblanadi. Lekin ta'kidlanganidek, undan ancha asrlar oldin, 5000 yillar oldin Xitoyda bu metodikada ishlatiladigan hisoblash mashinasi ixtiro etilgan. XVI asrga kelib Xitoy hisoblash moslamalarining muqobili bo’lgan sorabon kunchiqar mamlakatlarda paydo bo’ladi.

XX asrda Osiyoning ko’plab mamlakatlarida bolalarga oddiy arifmetik harakatlarni o’rgatish uchun qo’llanila boshlaydi. Keyinchalik bu metodning afzalligi ko’rina boshlagach, 90-yillariga kelib Yaponiyaliklar sorabon yordamida ongni rivojlantirish uchun yaxlit tizimni ishlab chiqishadi. Bugun bu metod nafaqat yaponiyada balki Xitoy, Malayziya, AQSH, Kanada, Avstraliya va boshqa mamlakatlarda ham o’rgatilmoqda.

Milodiy 1500-yillar orasida Xitoyda dastlab abakus – hisob-kitob taxtasi sifatida foydalanilgan. Sekin-asta Yaponiya va Xitoyda mental arifmetikasi intellektni rivojlantirish fani sifatida shakllantirildi. Abakus quyidagicha nomlangan:

Sorabon – Yaponiyada

Suanpan – Xitoy

Cho’t – Rossiyada.

2.