Termiz davlat universiteti iqtisodiyotva menejment kafedrasi

1-Masala.Korxona asosiy kapitali haqida quyidagi shartli ma’lumotlar berilgan (shartli pul birligida:
1. Asosiy kapitalning to’liq boshlang’ich qiymati, ming.so’m 1958,8
2. Yil boshiga asosiy fondlarning yemirilishi, % 22
3. Yil davomida sotib olingan asosiy fondlar, ming so’m 436,6
4. Hisobdan chiqarilgan asosiy kapitalning to’liq boshlang’ich qiymati, ming so’m 218,0
5. Hisobdan chiqarilgan asosiy fondlarning qoldiq qiymati, ming so’m 18,0
6. Yillik amortizatsiya qiymati, ming so’m 195,0
7. Asosiy fondlarni o’rtacha qiymati, ming so’m 1982,4
8. Ishlab chiqarilgan mahsulot qiymati, ming so’m 3032,6
Asosiy fondning balansini tuzing. Asosiy kapital holati va harakat ko’r-satkichlarini aniqlang.
Echish. Asosiy fondni yil boshidagi qoldiq qiymati:
F⁰_qq=F⁰_tbq - F_kr- F_chiq = 1958,8 + 436,6 – 218 = 2177,4 ming so’m.
Yil boshiga asosiy fondlarning yemirilish qiymati
F⁰_em=F⁰_tbq K_yem = 1958,8 0,22 = 430 ming. so’m
Asosiy fondlarning yil oxiriga qoldiq qiymati
F¹_qq= F¹_tbq + F_kr- F_chiq - Amor – F _{chiq. q..q} = 1528.8 + 436.6 -218 – 195 – 18 = 1554.4 ming.so’m
F¹_tbq= F⁰_tbq - F_yem = 1958.8 – 430 = 1528.8
Asosiy fondlar balansi:

Ko’rsatkichlar	Asosiy fondlar
	To’liq qiymati	Qoldiq qiymati	Yemirilish
Yil boshiga qiymati	1958.8	1528.8	430
Yil davomida sotib olingan	+436	+436	0
Hisobdan chiqarilgan	-218	-18	-200
Yemirilish qiymati	0	-195	+195
Yil oxiriga qiymati	2177.4	1751.8	425.6

1. 
   Asosiy fondlarning yemirilishi:
   

yil boshiga K_em = F⁰_em : F⁰_tbq = 430: 1958.8 = 22%;
yil oxiriga K_em = F¹_em : F¹_tbq = 425.6 : 2177.4 = 19.5%.

2. 
   Asosiy fondlarning yaroqlilik darajasi:
   

yil boshiga K_yaroq = F⁰_qq : F⁰_tbq = 1528.8 : 1958.8 = 0.78% yoki 78%;
yil oxiriga K_yaroq = F¹_qq : F⁰_qq = 1751.8 : 2177.4 = 0.804.

3. 
   Asosiy fondlarning yangilanish darajasi:
   

K_yang = F¹_qrii : F⁰_qq = 436 : 2177.4 = 0.20 yoki 20%

4. 
   Asosiy fondlarning chiqib ketish koeffitsiyenti
   

K_chiqm = F⁰_chiqm : F⁰_tbq = 218 : 1958.8 = 0.11 yoki 11%
Asosiy fondlardan foydalanish quyidagi ko’rsatkichlarda ta’riflanadi:

1. 
   Fond qaytimi : f = Q : F = 3032.6 : 1982.4 = 1.529 so’m
   
2. 
   Fond sig’imi : h = F : Q = 1982.4 : 3032.6 = 0.65 so’m
   
3. 
   Fond bilan qurollanish: K_qurol = F: A.
   

Aylanma fond tarkibi, tarkibiy qismlar qiymatini yig’indidagi umumiydagi salmoqlar orqali ifodalash mumkin.
Firmalarga qarashli aylanma fondlarning miqdori ma’lum bir mud-datda va o’rtacha hisobot davrida aniqlanadi.
Aylanma fondlarning o’rtacha qoldiq qiymati korxona aylanma ka-pital qoldiq qiymatlarining berilishiga qarab, turlicha aniqlanadi (o’rta-cha, arifmetiq oddiy).
Aylanma fond samaradorligi deb joriy aktivlardan foydalanishdagi iqtisodiy nafga aytiladi va u quyidagi ko’rsatkichlar orqali baholanadi:
aylanma fondning aylanish koeffitsiyenti (har bir so’mlik yoki ming so’mlik aylanma mablag’larga to’g’ri keladigan (realizatsiya) sotilgan mahsulot hajmi:

bunda Q_p - sotilgan mahsulot hajmi.
Aylanma fondning biriktirish koeffitsiyenti:

Aylanma fondlar aylanishining o’rtacha davriyligi (aylanma fondlar-ning bir davridagi aylanish kunlari soni):

K – kalendar kunlari soni

Aylanma fondlarga bo’lgan talabni quyidagi formula orqali ham topish mumkin: