Termiz davlat universiteti iqtisodiyot va turizm fakulteti iqtisodiyot ta

1. Hisob – kitob yoki o’lchov funktsiyasi. Bunda qilingan sarf xarajat, ko’rilgan foyda zarar, bajarilgan ish hajmining hammasi ma’lum narxlar asosida hisob-kitob qilinadi.Ishlab chiqarish va uning natijalarini natural-moddiy va pul o’lchovi bor. Moddiy ko’rsatkichlarni taqqoslab yoki umumiy ko’rsatkichga keltirib bo’lmaydi.Masalan, 1 m kv gazlama, 1 juft oyoq kiyim. 1 tonna paxta, 1 m kv uy-joy kabi ko’rsatkichlarni jamlab, umumiy ko’rsatkich olib bo’lmaydi.Ularning umumiy o’lchovi pul, unda ifodalangan narx bo’ladi.
2. Iqtisodiy faoliyatni rag’batlantirish funktsiyasi. Narxni o’zgarib turishi ishlab chiqarish va iste’molni rag’batlantiradi.
3. Iqtisodiyotni tartiblash funktsiyasi. Narx qanday tovarlarni ishlab chiqarishni belgilaydi.Narx bamisoli barometr singari bozor holatini ko’rsatib turadi.Agar muayyan tovarning narxi oshib borsa, demak u bozortalab tovar , uni ko’prq chiqarish zarur.
4.Raqobat vositasi funktsiyasi. Narx g’oyat muhim iqtisodiy vosita bo’lganidan u raqobat kurashida ham qo’llaniladi. Firmalar bozorni egallab olish uchun narxni o’zgartiradilar.Narxni pasaytirib xaridorni o’z tomoniga og’dirishga urinadi.
Yuqoridagi funktsiyalar narxning iqtsodiyotdagi axamiyatini yanada oshiradi.Bozor iqtisodiyotining o’ziga xos narxlar tizimi borki, bu yerda narxlarning shakllanishi o’zaro bog’langan, bir-birini taqozo etuvchi ammo har xil maqsadlarda qo’llaniluvchi narxlar majmuasi amal qiladi.Narxlar amal qilish sohalari jihatidan ulgurji va chakana narxlarga bo’linadi.
1. Ulgurji narx ishlab chiqaruvchi tomonidan katta miqdordagi tovarlarni bir yo’la ko’tarasiga sotish paytida qo’llaniladigan narxdir.Ulgurji narxlar tovar birjalarida, savdo uylarida yoki sotuvchi bilan xridorning bevosita aloqasida qo’llaniladi.
2. CHakana narxlar. Bu bilan ise’mol tovarlari bevosita aholiga sotiladi. Bunda vaqt boy berilsada, foyda ko’proqni tashkil etadi. Lekin ish kuchini ko’proq talab qiladigan narx turi xisoblanadi.
3. Standart narxlar- bu ma’lum davr oralig’ida o’zgarmay turadigan narxlardir. SHunday tovarlar borki , xaridorlar ularning o’zgarmasligini istashadi, ( kommunal xizmat, transport xizmati narxi) .