Termiz davlat universiteti fizika matematika fakulteti nazariy fizika kafedrasi fizika ta

2.4-rasm. D.Kerst o’zining betatronlari oldida:2,3 MeV dagi kichik va 25 MeV energiyadagi katta betatronlar.

	2.6-rasm. Betatrona sxemasi: a) yuqoridan
	ko’rinishi, b) AA chiziq bo’yicha kesimi. Elektr va
	magnit maydon kuchlanganlikvavektorlari. 1-
	elektromagnit, 2–vakuum kamerasi, 3–elektron
	orbitasi, 4-injektor, 5–tormozlovchi nishon, 6–
	tormozli nurlanishlar.
2.5-rasm.Betatronning vertikal kesimi.1-
elektronlarni tezlatish uchun kamera, 2-
elektromagnit g’altaklari.

Radiusi R bo’lgan turg’un orbitada Fm

markazga intilma tezlanish Fl Lorens kuchi bilan mos tushadi. Lorens kuchining tezlatgich kamerasi bo’yicha radia o’zgarishi quyidagicha: r>R uchun Fl>Fm, r uchun Flm. Binobarin, turg’un orbitadan chetlashgan elektronlar yana unga qaytadilar. Tezlatish jarayonida elektronlarning turg’un orbita atrofida uncha katta bo’lmagan tebranishlari yuz beradi.Odatga ko’ra betatron elektronlarni bir necha MeV dan 23

50MeV gacha tezlatish uchun ishlatiladi. Bir vaqtlar bundan ham katta energiyali hatto 240MeV gacha bo’lgan betatronlar ham ishlab chiqilgan. Ammo bunday energiyalarda magnitning katta og’irlikda(sinxrotronga nisbatan) bo’lishi, shuning-dek 100MeV dan yuqori energiyalarda betatronda tezlatish rejmi, elektronlarning elektromagnit nurlanishi tufayli buzilishi sababli tezlatishning betatron usulining afzalligi yo’q.
Betatronlarda intensivlik katta emas. Impulsda 10⁹-10¹⁰ zarra bo’lganda o’rtacha tok 10^-2 mkA dan oshmaydi. Ushbu tezlatgichlarning kamchiliklaridan yana biri unda amalda elektronlar dastasini chiqarib bo’lmasligidir. Shuning uchun ham betatronlar faqat tormozli gamma-nurlar manbai sifatida ishlatiladi.
Hozirgi kunda yangi avlod elektron tezlatgichlari yaratilmoqda. Bu elek-tron tezlatgichlar oldingilaridan o’zining ixchamligi va yuqori intensivlikka egaligi bilan farq qiladi  2  .