Termiz davlat universiteti amaliy matematika kafedrasi

Kriptografik kalitlarni boshqarish

Kalitlarni taqsimlashga quyidagi talablar qo‘yiladi:

• 
  taqsimlashning operativligi va aniqligi;
  
• 
  taqsimlanuvchi kalitlarning konfidensialligi va yaxlitligi.
  

Kompyuter tarmoqlaridan foydalanuvchilar o‘rtasida kalitlarni taqsimlashning quyidagi asosiy usullaridan foydalaniladi.

1. 
   Kalitlarni taqsimlovchi bitta yoki bir nechta markazlardan foydalanish. 2.Tarmoq foydalanuvchilari o‘rtasida kalitlarni to‘g‘ridan-to‘g‘ri almashish.
   

Birinchi usulning muammosi shundaki, kalitlarni taqsimlash markaziga kimga, qaysi kalitlar taqsimlanganligi ma’lum. Bu esa tarmoq bo‘yicha uzatilayotgan barcha xabarlarni o‘qishga imkon beradi. Bo‘lishi mumkin bo‘lgan suiste’mollar tarmoq xavfsizligining jiddiy buzilishiga olib kelishi mumkin. Ikkinchi usuldagi muammo tarmoq sub’ektlarining haqiqiy ekanligiga ishonch hosil qilishdir.
U. Diffi va M.Xellman tomonidan kashf etilgan kalitlarni ochiq taqsimlash usuli foydalanuvchilarga kalitlarni himoyalanmagan aloqa kanallari orqali almashishga imkon beradi. Uning xavfsizligi chegaralangan sohada diskret logarifmlarni hisoblashning mushkulligiga asoslanadi.

Diffi-Xellmanning kalitlarni ochiq taqsimlash sxemasi

22.3-rasm. Diffi-Xellmanning kalitlarni ochiq taqsimlash sxemasi
Diffi-Xellman sxemasi uzatilayotgan ma’lumotlarning konfidensialligini va autentligini (asliga to‘g‘riligini) kompleks himoyalash usulini ham amalga oshirish imkonini beradi.
Diffi-Xellman sxemasida axborot almashinuvida ishtirok etuvchi foydalanuvchilar A va V ^{mustakil ravishda uzlarining maxfiy kalitlarini k}A ^{va k}B ^{ni generatsiyalaydilar (k}A ^{va k}B ^kalitlar foydalanuvchilar A va V lar sir saklovchi tasodifiy katta butun sonlar).

• 
  ^{So‘ngra foydalanuvchi A o‘zining maxfiy kaliti k}A ^{asosida ochik kalitni xisoblaydi:}
  
• 
  ^KA ^{= gKA (mod N).}
  
• 
  ^{Bir vaktning o‘zida foydalanuvchi V o‘zining maxfiy kaliti k}B ^{asosida ochik kalitni xisoblaydi:}
  
• 
  ^KB ^{= gKB (mod N).}
  

Bu yerda N va g katta butun oddiy sonlar. Arifmetik amallarning moduliga keltirish orkali bajariladi. N va g sonlarni sir sakdash shart emas, chunki odatda, bu kiymatlar tarmok va tizimdan foydalanuvchilarning barchasi uchun umumiy xisoblanadi.
Sungra foydalanuvchilar A va V uzlarining ochik kalitlarini himoyalanmagan kanal orkali almashtiradilar va umumiy sessiya maxfiy kaliti Kni (bulinuvchi sirni) xisoblashda ishlatadilar: ^{foydalanuvchi A: K = (K}v^{)kl (modN) = (gkB)kl (modN), foydalanuvchi V: K' = (K}l^{)kv (modN) = (gkA)kv} (modN), bunda K = K', chunki (g^kB)^kl = (g^kA)^kv (modN).

22.