Termiz agrotexnalogiyalar va innovatsion rivojlanish instituti agrobiologiya fakulteti agronomiya, qishloq xo

Bunda tezpishar ildizmevasi mayda rediska navlari har 3-4 sm, kechpisharlari esa 5-6 sm. da bir tupdan qoldiriladi. Naviga qarab, gektaridan 50-60 dan 100-120 s. gacha hosil beradi. Rediskani ko‘chat qilib ekishda tuproq chuqurligi 1-1,5 sm. chuqurlikda amalga oshiriladi, har bir o‘simlikning taxminiy oziqlanish maydoni 0,02 m2 bo‘lishi kerak.

Shuni ta’kidlash kerakki, ekish chuqurligi ushbu sabzavotning shakli va hajmiga katta ta’sir qiladi, shuning uchun uni to‘g‘ri bajarish kerak.

T/r	Nav nomi	Ekilish usuli va sexmasi	Barg
			Soni	uzunligi		Og’irligi
				bo’yi va plastinkasim	eni sm	1 ta barg gr	Hamma barg gr
	Jara	6 x 6	6-8	13/11	5,3	1,2	5-8
	Zlata	6 x 6	6-8	14/11	5,5	1,5	5-7
	Topsi	5 x 5	5-7	10/6,8	4,5	1	4-6
	Viola Moravo seed	5 x 6	6-7	12/9	4,8	1,2	5-6
	Rudolf	6 x 6	6-8	10,4/7,2	4,5	1	4-6
	Rubin	6 x 6	6-7	15,5/10,7	5,5	1.7	10-12
	Dunganiskiy	Sepma	7-8	24/16,5	6,6	3,7	16-20
	Selista	Sepma	6-7	10/5,5	3,5	0,7	3-5
	Maxoviskiy	5 x 6	6-8	12,5/8,4	6,3	1,4	6-8

Rediskani ekish sxemasining hosildorligiga ta’siri

T/r	Nav nomi	Ekilish usuli va sexmasi	Barg
			Soni	Uzunligi		Og’irligi
				bo’yi va plastinkasism	eni sm	1 ta barg Gr	Hamma barg gr
	Jara	6 х 6	6-8	13/11	5,3	1,2	5-8
	Zlata	6 х 6	6-8	14/11	5,5	1,5	5-7
	Topsi	5 х 5	5-7	10/6,8	4,5	1	4-6
	Viola Moravo seed	5 х 6	6-7	12/9	4,8	1,2	5-6
	Rudolf	6 х 6	6-8	10,4/7,2	4,5	1	4-6
	Rubin	6 х 6	6-7	15,5/10,7	5,5	1.7	10-12
	Dunganiskiy	Sepma	7-8	24/16,5	6,6	3,7	16-20
	Selista	Sepma	6-7	10/5,5	3,5	0,7	3-5
	Maxoviskiy	5 х 6	6-8	12,5/8,4	6,3	1,4	6-8

14-02-2019 yil ekildi. Birinchi tekshiruv vaqti 01-04-2019

T/r	Nav nomi	Ekilish usuli va sexmasi	Barg
			Soni	Uzunligi		Og’irligi
				bo’yi va plastinkasism	eni sm	1 ta barg Gr	Hamma barg gr
	Jara	6 х 6	6-8	13/11	5,3	2,99	10-20
	Zlata	6 х 6	6-8	14/11	5,5	2,7	9-12
	Topsi	5 х 5	5-7	10/6,8	4,5	3	12-15
	Viola Moravo seed	5 х 6	6-7	12/9	4,8	1,9	7-12
	Rudolf	6 х 6	6-8	10,4/7,2	4,5	4.4	15-25
	Rubin	6 х 6	6-7	15,5/10,7	5,5	6	35-50
	Dunganiskiy	Sepma	7-8	24/16,5	6,6	14,5	70-90
	Selista	Sepma	6-7	10/5,5	3,5	1.2	4-8
	Maxoviskiy	5 х 6	6-8	12,5/8,4	6,3	4,4	30-45

Ikkinchi tekshiruv vaqti 15-04-2019 y

Suvga talabi. O‘zbekiston sharoitida ildizmevalilarni sug‘orish majburiy hisoblanadi. Qoniqtirib sug‘orilmaganda hosildorlik pasayadi va ozuqalik qimmati yomonlashadi. Ildizmevalilarni yetishtirishda uproqning samarali namligi dala nam sig‘imiga nisbatan 70-80% bo‘lishi kerak.
Rediska ekinlarini o‘z vaqtida va qulay me’yorda sug‘orib, yuqori va sifatli hosil olish ko‘p jihatdan sug‘orish tartiboti, usullari va texnikasiga hamda undan unumli foydalanishga bog‘liq.
O‘simliklarni dalaga joylashtirish quyosh energiyasidan maksimal foydalanishda, maqbul issiqlik, suv-havo, ozuqa rejimini yaratishda muhim omil bo‘lib xizmat qiladi. Chunki, ularning bargi juda ham kuchli o‘sadi va ildiz-meva hosil qiladi.
Tuproqda nam yetishmasa, ildizmevalari kichik bo‘lib qoladi va mahsulot sifati buziladi, qand moddasining miqdori kamayadi, klechatkalar oshib ketib, eti kamshirava dag‘al bo‘lib, po‘kaklashib qoladi.
Rediska o‘simligining o‘zi- ga xos suv tartiboti, ya’ni maqbul sug‘orish tar tiboti asosida hosildorlikni ko‘paytirish mumkin. Maqbul suv tartiboti ekin turi va naviga, bundan tashqari, tashqi muhit sharoiti va qo‘llaniladigan agrotexnikaga bog‘liqdir.
Rediska vegetatsiya davrida 4-5 kun oralatib, 5-6 marta sug‘orish tavsiya etiladi,sug‘orish normasi 999-1585 m3 ga. Bunday me’yorda sug‘organda rediska hosili sifatli bo‘ladi va tez pishib yetiladi, o‘rtacha ildizmeva vazni ham yuqori bo‘ladi.
Oziq moddalarga talabi
O‘g‘itlash tizimi.
O‘g‘itlashtizimi organik va mineral o‘g‘itlarni qo‘llashni o‘z ichiga
oladi. Rediskani o‘stirish uchun eng yaxshi yer maydonlari organik moddalarga boy, ishqoriyligi rH = 6,4-7,9 bo‘lgan tuproqlardir. Rediska yengil, qumoq va begona o‘tlardan toza bo‘lgan bo‘z tuproqlarda yaxshi hosil beradi. Og‘ir soz tuproqli, botqoqlashgan va sho‘rhok yerlarda rediskadan yuqori hosil olib bo‘lmaydi. O‘g‘itlarni qo‘llash me’yori va ularni tuproqning tipiga, o‘g‘itning
shakliga va almashlab ekish maydoniga qarab o‘zgarib boradi. Rediska tuproq unumdorligiga va o‘g‘itlarga talabchan ekin. U tuproqdagi oziq moddalarni sarflashi bo‘yicha sabzavot ekinlari orasida oldingi o‘rinlardan birini egallaydi.
O‘zbekistonda rediskaga organik va mineral o‘g‘itlar birga solinganda yanada samarali bo‘ladi. Bunda 20–30 tonna go‘ng, 150-200 kg kaliy xlor, 230–250 kg. ammofos kuzgi shudgorlashdan oldin solinadi. Umuman, bo‘z tuproqlarda
gektariga azot 120–200 kg, fosfor 140–150 kg, kaliy 90–100 kg,

HOSILNI YIG‘ISHTIRISH VA SAQLASH

Redisqa hosili ildiz- mevalari yetilishiga qarab 3-4 marta saralab terib olinadi. Qechqi redisqa quz qish mavsumida uzoq vaqt, mahsulot sig’atini yo‘qotmagan holda saqlanishi mumqin. Redisqa urug‘i sentabr–oqtabr oylarida sepiladi. Saqlash uchun esa oqtabrning oxiri va noyabrda yig‘ib olinadi. Redisqaning barglari va ildizmevalari qesib xillanadi. Saqlash uchun g’aqat miqti, sog‘lom o‘rtacha va yiriq ildizmevalar tanlanadi. Mahsulot sabzavot omboriga tashilib, qum bilan qavatlab joylanadi. Rediskani uncha chuqur qazilmagan xandaqlarda ham saqlash mumqin. Bunda har qator ildizmevalarga qum yoqi o‘rtacha namliqdagi tuproq sepiladi. Redisqa qutilarda ham qumga qo‘mib, 1-2 ^oS da saqlash mumqin. Agarda qumi qurib qolsa, ustidan yoqi yon tomonidan suv purqab biroz namiqtiriladi. Sun’iy sovitiladigan omborxonalar harorati -2^oC, nisbiy namligi 90-95 % sharoitida bargli rediskaning sifatini yo‘qotmasdan faqat 5 qun saqlash mumqin. Agar rediskani bargi kesilib, polietilen to‘shalgan qutilarga va polietilen qoplariga joylab qo‘yilsa, bu muddatni 15 kunga uzaytirish mumkin.

XULOSA
O‘zbekistonda ildizmevali sabzavotlardan sabzi, qand lavlagi, turp va rediska yetishtirish, bulardan tashqari pasternak,petrushka va selderey ham o’sirish va ko’paytirish hozirgi kunda muhim o’rin egallaydi.
Hozirgi kunda xalqimizning kartoshka, sabzavot va poliz mahsulotlariga bo‘lgan talab va ehtiyoji ortib bormoqda. Ushbu talabni to‘la qondirish maqsadida bir qancha tadbirlar amalga oshirilmoqda.
Qishloq xo’jaligi sohasida qo‘lga kiritilayotgan seleksiya va agrotexnologiyalar
yutuqlari, tajribalarni ishlab chiqarishga samarali tatbiq qilish kata yutuqlaeni egallamoqda.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2016 yil 5 martdagi “2016-2020 yillarda xomashyo bazasini yanada rivojlantirish, meva-sabzavot va go‘sht mahsulotlarini qayta ishlashni chuqurlashtirish, oziq-ovqat tovarlari ishlab chiqarish va eksportini oshirish bo‘yicha chora-tadbirlar to‘g‘risida”gi PQ–2505-son qarori hamda O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2019 yil 23 oktabrdagi “O‘zbekiston Respublikasi qishloq xo‘jaligini rivojlantirishning 2020-2030 yillarga mo‘ljallangan strategiyasini tasdiqlash to‘g‘risida”gi PF-5853-son Farmonida «...oziq-ovqat mahsulotlari xavfsizligini ta’minlash va iste’mol ratsionini xavfsizligi davlat siyosatini ishlab chiqish va joriy etish»dek muhim vazifalardan biri qilib belgilangan.
Shunday ekan kartoshka, sabzavot va poliz ekinlarini yetishtirishda tuproq-iqlim sharoitiga mos serhosil navlarni tanlash, zarur barcha texnologik tadbirlarni o‘z vaqtida, sifatli va izchil amalga oshirish, o‘simlikning biologik xususiyatlarini inobatga olgan holda to‘g‘ri oziqlantirish va ular uchun qulay bo‘lgan o‘tmishdosh ekinlarni tanlash
yuqori hosil olish garovidir.
Sabzavot-poliz ekinlari, rediska hosilini oshirish, mahsulot turlari va assortimentini kengaytirish va uning yalpimahsulotini ko‘paytirish, shuningdek yerdan unumli foydalanish maqsadida yiliga kamida 2-3 marta hosil yetishtirish, qo‘shimcha ekin ekish va almashlab ekishni joriy etish katta ahamiyatga ega.

Foydalanilgan adabiyotlar

1. 
   Zuev V.I., Qodirxo‘jaev O.Q., Adilov M.M., Akromov U.I. Sabzavotchilik va polizchilik. Toshkent . 2009. -b. 124-135.
   
2. 
   O‘zbekiston Respublikasi hududida ekish uchun tavsiya etilgan qishloq xo‘jalik ekinlari Davlat reestri. – Toshkent, 2020. – b. 55.
   
3. 
   Turkiya Respublikasi “Oziq-ovqat qishloq xo‘jaligi vazirligi” hamda “Denizbank” hamkorligida tayyorlangan “100 ta kitob" dan iborat to‘plami.
   
4. 
   Zuev V.I., Abdullaev A.G. Sabzavot ekinlari va ularni yetishtirish texnologiyasi. T., «O‘zbekiston», 1997. -b. 342
   
5. 
   Bo‘riev X.Ch, Zuev V.I., Qodirxo‘jaev O.Q., Muhamedov
   

M.M. «Ochiq joyda sabzavot ekinlari yetishtirishning progressiv texnologiyalari» T., “O‘zbekiston milliy ensiklopediyasi” 2002. – b. 245-251.
6. Ludilov V.A., Alekseeva K.L., R1vanova M.I., Sarmosova A.N., Kononыxina
V.M., Axmetova F.S, Gaplaev M.Sh., Bondarev N.N. Sposobы predposevnoy
podgotovki semyan ovoщnыx kultur // Rekomendatsii. Rossiyskaya akademiya
selskoxozyaystvennыx nauk.- M.- 2000.
7. Axmetova F.S. Vliyanie ploщadi pitaniya na formirovanii reproduktivnoy sistemы rasteniy daykona // Yestestvennыe i texnicheskie nauki.- 2005.-
№2.-S. 149.
8. Zemskova, Yu.K. Izuchenie isxodnogo materiala dlya seleksii daykona i
redki-lobы v usloviyax Saratovskoy oblasti / Yu.K. Zemskova, Ye.V. Dementeva
// Vestnik Saratovskogo Gosagrouniversiteta im. N.I. Vavilova - 2010. - №
12. - S. 8-11 (kol-vo pech.l.: obщee - 0,48, avtorskix - 0,35)
9. Dementeva, Ye.V. Podbor isxodnogo materiala dlya seleksii daykona
i lobы v Saratovskoy oblasti / Ye.V. Dementeva, Yu.K. Zemskova // Sovremennыe tendensii v seleksii i semenovodstve ovoщnыx kultur. Traditsii i perspektivы. II Mejdunarodnaya nauchno-prakticheskaya konferensiya (2-4 avgusta
2010 goda). / VNIISSOK. - M.: Izd-vo VNIISSOK - 2010. - T. 1. - S. 240-245
(kol-vo pech.l.: obщee - 0,34, avtorskix - 0,28)
10. Nesmelova, LL . Vliyanie sroka poseva na urojaynost redki listovoy v usloviyax otkrыtogo grunta [Tekst] / L. A. Nesmelova, A. V, Fedorov, L. M. Shvesov // Nauchnoe obespechenie innovatsionnogo razvitiya APK : materialы Vseros. nauch.-prakg. konf., posvyaщ. 90-letiyu gosudarstvennosti Udmurtii, 16-19 fevr; 2010 g. / FGOU VPO Ijevskaya GSXA. - Ijevsk, 2010. - T. 1. - S.159-161.
11. Vegetable growing manual. Published March. 2012 by the Nothern Territory Department of Resources. Plant Industries, Primary Industry Division Department of Resources.
12. C.R. Adams, K.M. Bamford and M.P. Early. Principles of Horticulture. Fifth edition. Chapter 22. Alternatives to growing in the soil. P. 383. ISBN: 978-0-7506-8694-5. Typeset by Charon Tec Ltd., A Macmillan Company.
13.Maureen Gilmer. Growing Vegetables in Drought, Desert & Dry Times: The Complete Guide to Organic Gardening without Wasting Water.List Price: Sasquatch Books. USA. 2015.
Donald N. Maynard. George J. Hochmuth. Handbook for vegetable growers. 5-Edition. John Willey&Sons, INC. USA. P. 630.
14. ZuevV.I., MavlyanovaR.F., DusmuratovaS.I., Bo‘rievX.Ch. Ovoщi eto piщa i lekarstvo. Uchebnoe posobie. Tashkent- 2016. 216 c.
15. ZuevV.I., Bo‘rievX.Ch., Qodirxo‘jaevO., AzimovB.A. Kartoshkachilik. darslik. 2016. 24 b.t.
16. ZuevV.I., OstanaqulovT.E., Qodirxo‘jaevO., NarzievaS. Sabzavotchilik. darslik. Toshkent-2010. 28 b.t.
17. Zuev V.I., Ataxodjaev A.A., Asatov Sh.I., Qodirxo‘jaev O., Akromov U.A. “Himoyalangan joy sabzavotchiligi” Toshkent -2014 y . 275 bet.
18."Raphanus konfususi". Germplasm Resources Axborot Tarmog'i (GRIN). Qishloq xo'jaligi tadqiqotlari xizmati (ARS), Amerika Qo'shma Shtatlari Qishloq xo'jaligi vazirligi (USDA). Olingan 4 yanvar 2018.

19. Raphanus konfususi Tropicos.org Missuri botanika bog'i. 2011 yil 1-dekabr

20. Oksford ingliz lug'ati, 3-nashr. "Rafanus, n."Oksford universiteti matbuoti (Oksford), 2008 yil.

21. Moghe, Gaurav (2014 yil may). "Yovvoyi turp Raphanus raphanistrum va boshqa uchta Brassicaceae turlarini qiyosiy genomik tahlillari bilan aniqlangan butun genomning uch marta ko'payishi natijalari". O'simlik hujayrasi. 26 (5): 1925–1937. doi:10.1105 / tpc.114.124297. PMC 4079359. PMID 24876251

Internet saytlari:
1.www.agro.uz
2.ru.wikipedia.org https://orchardo.ru/2652-redis-poleznyye-svoystva.html
https://en.wikipedia.org/wiki/Radish
3. www.opb.ru/ogorod_ov.htmlOvoщevodstvo, kalendari rabot na uchastke, obmen opыtom, sovetы.
4. www.adventus.info/bibl/ovochi.phpOvoщevodstvo po Mitlayderu. ...
www.bashedu.ru/encikl/oooo/ovoshev.htmOVOЩEVODSTVO, otrasl 5.rastenievodstva. V RB vыraщivayut v osn. luk repchatыy, kapustu belokochannuyu, sveklu, morkov, ogurtsы, tomatы i perets sladkiy ...
6 http://ziyo.edu.uz/rus/showinfoElektronnaya versiya knigi Ovoщevodstva, 7.baxchevodstvo, plodovodstvo i vinogradarstvo Uzbekistana

ILOVALAR