Tenglamalar tizimi ko’rinishidagi ekonometrik modellar

TENGLAMALAR TIZIMI KO’RINISHIDAGI EKONOMETRIK MODELLAR
(Amaliy mashg’ulot)

Quyidagi shartli ma’lumotlar mavjud:

Yillar	Aholi jon boshiga yillik go’sht maxsuloti iste’moli,	Go’sht maxsuloti narxi,	Aholi jon boshiga daromad,	Go’shtni qayta ishlash xarajatlari, narxga nisbatan %da,
1998	52	3,2	115	82
1999	54	2,2	113	78
2000	57	2,4	136	78
2001	54	3,2	149	85
2002	58	2	153	72

Talab etiladi:

1. 
   Tarkibiy model shakli (TMSh)ni indentifikatsiyalanishga tekshiring:
   

2. 
   Keltirilgan model shaklini tuzing;
   
3. 
   Tarkibiy koeffitsientlarni toping va tarkibiy model shaklini yozing.
   

Echilishi:
1. Tarkibiy model shakli (TMSh)ni indentifikatsiyalanishga tekshiramiz:

Tenglamalar	O’zgaruvchilar
	Endogen		Oldindan belgilangan
(1)	-1			0
(2)		-1	0

Tenglamalar tizimi identifikatsiyalanishi uchun zarur va etarli shartlar

Zarur shart	Etarli shart rang
Agar ushbu tenglamaning endogen o'zgaruvchilarining soni (n) ushbu tenglamaga kiritilmagan oldindan belgilangan tenglamalar tizimi o'zgaruvchilarining sonidan (p) bir birlik ortiq bo'lsa, model tenglamasi identifikatsiyalanadi.	Agar ushbu tenglamaga kiritilmagan tenglamalar tizimi o'zgaruvchilari yonidagi koeffitsientlar matritsasi ( ) ning aniqlovchisi ( ) nolga teng bo'lmasa va bir birlik kam tizimdagi endogen o'zgaruvchilar soni ushbu matritsaning rangiga teng bo'lsa, u holda model tenglamasi identifikatsiyalanadi.

Agar:

• 
  shart qondirilsa, u holda tenglama o’ta identifikatsiyalanadi;
  
• 
  bo'lsa, unda tenglama identifikatsiyalanmaydi.
  

Tenglama (1):

1. 
   , . Zarur identifikatsiya sharti bajarilmoqda: 2=1+1.
   
2. 
   - tenglamaga kiritilmagan tizim o'zgaruvchilari yonidagi koeffitsientlar matritsasi. (rang modelning endogen o'zgaruvchilari sonidan birning ayirmasiga teng). . Identifikatsiyalanishning etarli sharti ham bajarilmoqda. Hulosa qilish mumkinki tenglama (1) identifikatsiyalanadi.
   

Tenglama (2):

1. 
   , . Zarur identifikatsiya sharti bajarilmoqda: 2=1+1.
   
2. 
   - tenglamaga kiritilmagan tizim o'zgaruvchilari yonidagi koeffitsientlar matritsasi. (rang modelning endogen o'zgaruvchilari sonidan birning ayirmasiga teng). . Identifikatsiyalanishning etarli sharti ham bajarilmoqda. Hulosa qilish mumkinki tenglama (2) identifikatsiyalanadi.
   

Hulosa: Ikkala tenglama identifikatsiyalanishi sababli butun tenglamalar tizimi identifikatsiyalanadi.