Temiz Davlat universiteti

O’zbekiston Respublikasi Oliy va O’rta Maxsus Ta’lim Vazirligi

Temiz Davlat universiteti
Tabiiy fanlar fakulteti Biologiya
ta’lim yo’nalishi 2-kurs 120-guruh talabasi
Baratova Dilfuzaning Mikrobiologiya va
virusologiya fanidan tayyorlagan
MUSTAQIL ISHI

Mavzu: Viruslarga qarshi vaksina turlari.

TOPSHIRDI: ______________
QABUL QILDI: ______________

Termiz - 2022

Mavzu: Viruslarga qarshi vasina turlari

Reja:

1. 
   Viruslarga qarshi dori vositalarining klinik va farmakologik tavsifi.
   
2. 
   Viruslarga qarshi vaksina turlari.
   
3. 
   Viruslarga qarshi antizardob ishlab chiqarish.
   

Antibiotiklar mikroorganizmlar, o‘simliklar yoki hayvon mahsulotlaridan olinadigan mikroblarga qarshi ta’sir qilish xususiyati bo‘lgan biologik faol moddalardir. Dori preparatlari sifatida yarimsintez yoki ularning sintetik (o‘xshashlari) turlari ham ishlatiladi.
Penitsillinlar: quyidagi guruh penitsillinlari (tabiiy penitsillinlar, izoksazol penitsillinlar, amidinopenitsillinlar, aminopenitsillinlar, karboksipenitsillinlar, ureidopenitsillinlar) farqlanadi.
Farmakodinamikasi. Yuqorida sanab o‘tilgan guruhdagi penitsillinlar farmakodinamikasi jihatdan bir xil. Ular hujayra devori orasida peptidlararo ko‘prik hosil bo‘lishini nazorat (kataliz) qiluvchi transpeptidaza fermentlarni falajlab, mikrob hujayrasining ko‘payishi mitoz davrida mikrob devori hosil qilishini buzadi. bundan tashqari, ular mikroblarni makroorganizm bilan bog‘laydigan ipchalarni o‘rab oluvchi oqsil adgezinlar hosil bo‘lishini buzadi. Mikrob makroorganizm bilan bog‘langan holdagina ko‘payishi mumkin. Ular bakteritsid ta’sir qiladi.
Yuqorida sanab o‘tilgan penitsillin guruhlari o‘z ta’sir doirasi va farmakokinetik xaarakteristikasi bilan birbiridan farq qiladi. Tabiiy peitidlar ta’sir doirasi grammanfiy stafilokokklar (betalaktamaza ishlab chikarmaydigan mikroblar), streptokokk, pnevmokokklar, neysserlar, klostridiylar, korinebakteriyalar, kuydirgi batsillalari, spiroxetalarga ta’sir qiladi.
Izoksazolpenitsillinlar sanab o‘tilgan mikroblardan tashqari, gram ()) stafilokokklarga xam ta’sir qiladi, amidinopenitsillinlar — esherixiyalar, shigellalar, salmonellalar, klebsiyella, gram (±) proteylarga tarqaladi;
Karboksipenitsillin va ureidopenitsillinlar yuqoridagi guruhlar ta’sir doirasidagi mikroblardan tashqari, psevdomonad va bakterioidlarga ham tarqaladi.
Aminopenitsillinlar ta’sir doirasi: gram (—) stafilokokklar, streptokokk, pnevmokokk, neysserlar, klostridiylar, korinebakteriyalar, kuydirgi batsillalari, spiroxetalar, esherixiylar, shigellalar; salmonella, klebsiyella va gram (±) iroteylarga tarqaladi (3rasm).
Tabiiy penitsillinlar (benzilpenitsillinlar, bitsillinlar, fenoksimetilpenitsillin) kiradi. Tabiiy penitsillinlar — tor doiradagi antibiotiklar. Ular gram ( + ) bakteriyalar va kokklarga juda kam miqdorlarda: qon plazmasidagi eng kichik miqdori (PQM <0,OX—O.OOX mkg/ml) ta’sir qiladi, bu ko‘rsatkich boshqa guruhdagi penitsillinlarga qaraganda ancha yuqori hisoblanadi.
Farmakokinetikasi. Benzilpenitsillinning natriyli tuzini (Gpenitsillin) mushakka, venaga, endolyumbal va turli bo‘shliqlarga yuborish mumkin. Benzilpenitsillinning kaliy va novokain tuzlari faqat mushakka yuboriladi. Mushakka yuborilganda o‘rtacha qon plazmasida samarali miqdori 15 daqiqa (novokainli tuzi yuborilganDa 30—40 daqiqada) kuzatiladi.
Yuborilgan miqdorning 40—60% plazma oqsillari bilan bog‘lanadi, qolgan 50% sof holda bo‘ladi, shu sababli penitsillinlar tez yordam dori vositasi qatoriga kiradi. Dori qondan shilliq pardalar, o‘pka, buy
Betalaktamaza ishlab chiqaruvchi — stafilokokklar .(+). ** Betalaktamaza ishlab chiqarmaydigan — stafilokokklar (—). Proteylar, — ipdol ishlamaydigan (—) va indol ishlaydiDigan (+).
Yurak, miokard, ichak devorlariga, plevra va sinovial bo‘shliqlarga yaxshi o‘tadi va uning qondagi miqdorining 25—50% atrofida to‘planadi. Orqa miya pardasidan kam o‘tganligi sababli uning miya suyuqligidagi miqdori qon plazmasidagi miqdorining 10% ini tashkil qiladi. Qondagi terapevtik (samaraln) miqdori 3—4 soat davomida saqlanadi. Shu sababli uni 1 haftalik bolalarga — 2 marta, 1 oylikkacha bolalarga — 3—4 marta (bu yeshdagi bolalar buyragining anatomofiziologik xususiyatlariga ko‘ra) yuboriladi. Benzilpenitsilliilar siydikning kislotali muhitnda o‘z ta’sirchanligini saqlaydi.