Temir yo‘l avtomatika va telemexanikasining zamonaviy qutblangan relelari. Mundarija

2.1. Qutblangan relelarning turlari

Qutblangan relelarning ishi, neytral relenikidan farqli bo‘lib, ishchi cho‘lg‘am chiqarmalariga ta’minlovchi batareya qutblarini ulanishiga bog‘liq-dir. Relening magnit zanjiridagi ikkita mustaqil magnit oqimlarini, ya’ni qutblovchi Ф_q va ishchi Ф_i oqimlarning ta’siri tufayli bunga erishiladi. Ф_q oqim doimiy magnit yoki maxsus (ikkinchi) qutblovchi cho‘lg‘am bilan hosil qilinadi va magnit zanjirda doimo bo‘ladi. Shu sababli, ishchi cho‘lg‘amda tok bo‘lma-ganida ham, Ф_q oqim hosil qiladigan tortuv kuchi ta’sir etadi.

Neytral relega nisbatan qutblangan relelar ikkita ustunlikka:

- funksiyasi bo‘yicha nisbatan murakkab masalani echishlikka, ya’ni ta’minlovchi tokni faqat qiymatigagina emas, balki uni yo‘nalishiga ham javob berishlikka ;

- nisbatan yuqori tezkorlik va sezgirlikka egadir.

Bu ustunliklar qutblangan rele zanjirida doimo magnitlovchi Ф_q oqim borligi bilan belgilanadi. Shu sababli, ishchi cho‘lg‘amni ulaganda va Ф_i oqimni paydo bo‘lganida, umumiy magnit oqim, neytral relenikiga nisbatan, releni ishga tushish qiymatiga tezroq etadi. Ko‘pchilik qutblangan relelarni tuzilmasi shunday qurilganki, ulardagi cho‘lg‘amining vaqt doimiysi kichik, yakor yo‘li qisqa, yakorini o‘zi, engil qilib yaratilgan.