|
3.Social pedagogtin bassqa qaniygeler menen baylanisi
Sotsiologiya pani pedagogika ushin qimbatli material tayarlap beredi. Biraq pedagoglar ushin sol jamiyettegi wakiyalar, protsessler ham qatnasiqlardin insan sanasina, insanlardin ruwxiy turmisina, adep-ikram normalarina bolgan tasiri ulken ahmiyetke iye. Sonin’ ushin da oni sotsial turmis pedagogikasi, jamiyet ham jamaat tarbiyasi, kundelikli turmis tarbiyasi dep atap otsek boladi. Sotsial pedagogikanin maqseti, waziypalari, ob`ekti ham predmeti. Sotsial pedagogika oz atamasina kore sotsium, yagniy jamiyet penen shugillanadi yagniy jamiyetlik tarbiya dep atasaq ta boladi. Jamiyet tarbiyasi degende «Isandi - insan dizimi ishindegi tarbiya tusiniledi. Yagniy, insanlarara qatnasiqlar protsesindegi tarbiyaliq tasir, sonday akademiyaliq jamiyetlik institutlar xizmetinin (hayriya jamgarmalari, sholkemler, jamiyetler ham assotsiatsiyalar) tarbiyaliq tasirdi nazerde tutadi. Sotsial pedagogikanin maqseti - qariyalar, nagiranlar, jalgiz baslilar, materialliq jaqtan tomen jasaytuginlarga usi tarizde jasawshi insanlarga jardem beriwdi nazerde tutadi. Sotsial pedagogikanin tiykargi waziypasi – jamiyetlik tarbiya mashqalalarin uyreniwden ibarat. Demek, onin obekti jamiyetlik turmistin tarbiyaliq protsesi bolip esaplanadi. Predmeti bolsa, shaxstin qaliplesiwine jamiyetlik muhittin tasir etiwshi nizamliqlari, sonin ishinde shanaraqtin, birlespelerdin, jamgarmalardin tarbiyaliq tasirleri bolip tabiladi. Demek, sotsial pedagogikanin predmeti - bul shaxstin jamiyetlesiw protsesi bolip tabiladi. Sotsial pedagogika, asirese, «awir toparlar»ga ayriqsha itibar qaratadi. Bul toparlarga turmis mashqalalari menen awir jagdaylarga tusip qalgan insanlar kiredi. Bular narkomanlar, jumissizlar, jeniltek hayallar, jinayatshilar, qamaqta otirip shiqqan keseller, jinayi toparlarga ham jasirin diniy sektalarga ozleri bilip bilmegen halda kirip qalgan shaxslar ham t.b. Sonday-aq, sotsial pedagogika ulken jastagi qariyalardi, islep shigariw protsesindegi basshi ham xizmetkerlerdin oz-ara qatnasiklarin, qala berse, ruwxiy kesellengen, talim aliwdagi mashqalalar tarbiyasi awir balalar usagan mashqalalardi da nazerden shette qaldirmaydi. Sotsial turmistin turli tarawlarindagi bul insanlar, albette, joqari tajiriybeli pedagogikaliq jardemlerge mutaj. Sotsial pedagogika turmis pedagogikasi sipatinda ham de onin basqa panler menen oz-ara baylanisi. Rawajlangan mamleketlerde sotsial tarbiyani ameliy sholkemlestiriw arnawli kasip darejesine koterilgen. Bizin mamleketimizde xaliqtin, uliwma jamiyet agzalarin sotsialliq jaqtan qorgawga tiyisli bir qatar isler amelge asiriliwina qaramastan onin menen shugillaniwshi arnawli pan bagdari toliq qaliplespegen. Sotsialliq is jamiyet agzalarinin bir-birine insaniyliq qarim-qatnasta bolıwin talap etedi. Q»adimgi zamanlarda bul xizmettin diniy juwapkershilik, saqiyliq, saqawatliqtay paziyletleri payda bolgan. «Sotsial pedagogika»nin payda bolıwi jamiyettin ekonomikaliq, siyasiy ham sotsial turmisindagi ozgerisler menen baylanisli.
Juwmaq
Shanaraqtın joqarı tarbiyaliq imkaniyatı balalar ham ata-analardın ozine tan qasiyetleri tuwısqanlıgı, muxabbatı, jaqınlıgı, isenimi, wazıypası, abroylıgı ham tagı basqalar menen tamiyinlenedi. Oz perzentinin barshe azzi ham kushli tareplerin biletugın onin qalbindegi en kishi hareketti de sezetugın ham tusinetugın, ogan tasir etiwdi biletugın anadan ham atadan jaqsıraq basqa kim de olardı jaqsıliqqa, miynet suyiwshilikke, dosliqqa, muxabbatqa uyrete aladı. Malim bolganınday, har turli is sharayatında balanin qabiyletleri en jaqsı natiyjeli rawajlanadı, onin doretiwshilik imkaniyatları ashıladı, Balanı shanaraqtan basqa qay jerde de istin har tareplerine tartıw mumkin. Shanaraqliq tarbiyanin qımbatlılıgı ham ahmiyeti jane sonda, kishi balaliq waqtında shanaraqta iyelegen narseler bir omir saqlanıp qaladı. Sonin ushın ataanalardın balalardı har tarepleme tarbiyalaw majb6riyatı nızamlı tarizde belgilep qoyılgan. Ata-analar menen is formaları ham usılların tanlawdı adette sotsial pedagog oz jeke qasiyetleri tajiriybesin, shakirtleridin shan`araqlarında juzege kelgen ozine tan qasiyetlerdi ata-analardın bilim ham tajirybesin, balalardı tarbiyalawda joqarıda korsetilip otilgen qateler ham qıyınshıliqlardı, minez-huliq qasiyetlerin, mektep pedagoglar kollektivindegi ortaliqtı, ata-analar mene jumıs alıp barıwda qaliplesken dasturlerdi ham basqalardı esapqa alıp belgileydi. Tajiriybenin korsetiliwinshe, sotsial pedagogtın ata-analar menen sherikliginin topar tarizindegi ham jeke tartiptegi jumıs formaların aqılga muwapıq birge qosıp alıp barıw onin mazmunında izshilikke amel qılıw arqalı erisiledi.
Paydalanilgan a’debiyatlar.
1. I.A .Karimov Yuksak manaviyat- engilmas kuch. Toshkent 2008 y.
2. Barkamol avlod- O’zbekiston taraqqiyotining poydevori. T-1999 y
3. Kadrlar tayyorlashning milliy dasturi. Toshkent-1997 y
4. Ozbekiston Respublikasi “ Talim haqidagi qonuni”. T-1997 y
5. S.Ochil. Mustaqillik manaviyat va tarbiya asoslari. T-2004y
6. I. Alikoriev Umumiy sotsiologiya T-1997 .
7. U. Tolipov, M.Usmonboeva «Pedagogik texnologiyaning tabigiy
asoslari» Toshkent 2008 y.
Do'stlaringiz bilan baham: |
