Тема. Менеджмент. Маркетинг пәниниң предмети, объекти ҳәм методы

Менеджменттиң объекти ҳәм субъекти

Ҳәр бир пән билимлер комплекси болып, жәмият ҳәм тәбияттағы ҳәдийсе ҳәм нызамықларды аңлап жетип түсинтириўге ҳәрекет етеди. Пән сыпатында басқарыў жаңаша қурамалы ҳәдийселерди аңлап жетиўге, тәбияттатағы тәртип, нызамлықларды ашыўға ҳәрекет етеди. Теория ушын изертлеў объекттин тәрийплеп бериў емес, бәлким жаңа билимлердиң қәлиплесиўин тәмийинлеў ушын оның байланысларын, тийкарғы қәсийетлерин үйрениў, улыўма нызамлықларды анықлаў әҳмийетли.
Менеджмент теориясы өзиниң изертлеў объектине ийе. Ол басқарыў процессиниң шөлкемлестирилиўи ҳәм бул процессдеги адамлар арасындағы қатнасларының нызамлықларын үйренеди. Теория изертлеў объектине сәйкес (туўры келетуғын) болған методологияларды анықлайди, басқарыў объектине актив тәсир көрсетиў методологияларында ислеп шығады.
Менеджмент объекти ҳаққында сөз барғанда, ең дәслеп, объект сөзиниң сөзликтеги мәнисине итибар бериў керек болады. Усы мәнисте объект - бул:
- бизден сыртта ҳәм биздиң аңымызға байланыслы болмаған түрде бар болған барлық, ўақыялық, материаллық дүнья, тири организм (мавжудот);
- инсан - ҳәрекети, хызмети, дыққат - итибари қаратылған ҳәдийсе, нәрсе, шаxс;
- xожалық ямаса қорғаў (мудофаа) әҳмийетлигине ийе болған кәрxана, қурылыс, айырым участка ҳ.т.б.
Демек, объект түсиниги кишкене (микро) ўақыядан (инсан ҳәм оның ҳәрекетинен, хызметинен) баслап, үлкен (макро) ўақыя (материаллық дүнья, жәмийет) дәрежесине шекем болған мәнисти өзиниң қурамына алады. Мәселен, “Айдаўшы өзиниң машинасын басқара алмағанлығы себепли ол жолдан шығып кеткен”. Бул жерде басқарыў объекти болып машина саналады.
Ямаса, “Ол адам өзин жүдә жақсы басқара алады”. Бул жерде басқарыў объекти болып адам, шаxс саналады. Басқарыў исин атқарыўшы, орынлаўшы идоралар ҳәм олардың басшылары Менеджменттиң субъекти, яғный басқарыў органлары ямаса менеджерлер - басқарыўшылар болып саналады.
Солай етип, ҳәр қандай ҳәдийсе ямаса процесстиң негизи басқарылатуғын объект ҳәм басқарыўшы субъект системаларынан қуралған.

2.