Tema: Kusheytiriwshi transformator Joba: Kirisiw Tiykarģi bólim

1.4.Transformatorlarda energiya ısırapları hám olardıń paydalı jumıs koeffiiyenti.
Transformatordıń baslanǵısh chulgamidagi quwat P1 = U1 I1 cos (1 dep shama menen oylayıq. Tranformatordan tutınıwshıǵa ekilemshi P2 = U2 I2 cos (2 Kuvvat alınadı Úsh fazalı júzimde transformatordıń baslanǵısh hám ekilemshi chulgamlaridagi quwat tómendegilerge teń:
P₁ = 3U₁I₁ cos₁ hám
P₂ = 3U₂I₂ cos₂
Transformatordıń ozida quwat ısırapı P1 - P2 Ga teń ekenligi ayqın. Transformatorda aylanıwshı kismlar bulmaydi sol sebepli quwat fakat chulgamlarni kizdirishga (PCh) hám magnit otkazgich pulatini kizdirishga (PPUL) ısırap baladı.
Chulgamlardagi quwat ısırapı I1 hám I2 toklarǵa boglik hám tómendegine teń:
P₂ = I₁²R₁ + I₂²R₂
Bul jerde R1 hám R2 chulgamlarning aktiv qarsılıqları. Ísıraplardı transformatorlardı kiska tutatish tájiriybesinen eki chulgamda ańsatǵana anıqlaw múmkin Onıń ushın chulgamlardan biri kiska tutastırıladı ekinshi chulgamga da IH1, IH2 nominal toklar barkaror baladiga pasaytirilgan kernew beriledi Malumki bul passaytirilgan kernew kiska tutasıw kernew dep ataladı. Ádetde pulatdan ısıraplar júdá kishi boladı hám olar esapqa alınbaydı. Ol halda chulg'amlardagi ısıraplardıń ańlatpasın tómendegishe jazıw múmkin :
P_KH = P_Ч + Р_ПУЛ = Р_Ч.Н
Bul jerde nominal toklarda chulg'amlardagi ısıraplar
Pulatdagi ısıraplar transformatordıń salt islew tájiriybesinde n aniklanadi. Chastota ozga rmaganda olar fakat pullatdagi magnit induktsiyanıń maksimal ma`nisine boglik baladı. Eger baslanǵısh kernew ozgarmas bulsa Bm=const hám pulatdagi ısıraplar salt islewde de nagruzka menen islewde de birdey baladı. Transformatordıń ekilemshi chulgami úzilgen halda ol UH1 nominal kernewge jalǵanadı. Baslanǵısh chulgamdagi I1 tok júdá kishi, I2 tok bolsa O ga teń baladı Sol sebepli tájiriybede chulgamlardagi ısıraptı esapqa almaslik múmkin
Ol halda
P_C = Р_ПУЛ + Р_Ч.Н = Р_ПУЛ
Tájiriybeler tiykarında IH1, IH2 nominal toklarda hám UH1 kernewde islep atirǵan transformator daǵı ısıraplardı anıqlaw múmkin:
P = Р_ПУЛ + Р_Ч.Н
Juwmaq
Transformator (latınsha :transformo — ózgertiremen) — bul pas kernewdi joqarı kernewge joqarı kernew pas kernewge aylantırıp beretuǵın elektro statikalıq apparat (chastotasın ózgertirmegen halda ).
Texnikada —. energiya yamasa ob'yektlarning qandayda bir zárúrli ózgesheligi (mas., tok kúshi, kernew hám basqalar ) ni ózgertiw ushın mólsherlengen apparat.
Elektr Transformator, gidrotransformator, fototransformator, O'YUCH (oǵada joqarı chastota ) Transformatori hám basqa hár qıylılargabo'linadi. Elektr Transformator ózgeriwshen tok kernewin ózgertiw (kúsheytiw yamasa tómenletiw) ushın qaratnadı. Onıń jumısı elektromagnit induksiya hádiysesine tiykarlanadı. Ol bir baslanǵısh chulgam, bir yamasa bir neshe kóp ekilemshi chulg'am hám tiykarınan tuyıq tipdagi ferromagnit ózek (magnit ótkeriwshi) den ibarat.
Barlıq chulg'amlar ferromagnit ózekke o'raladi hám birbiriga induktiv baylanısqan boladı. Baslanǵısh chulgam úshleri (Transformator kiriwi) ózgeriwshen tok kernew dáregine, ekilemshi chulgam (yamasa chulg'amlar) úshleri (T. shıǵıwı ) qarıydarlarǵa jalǵanadı. Elektr T. ni birinshi ret P. N. Yablochkov 1876 -jıl elektr jaqtılandıriw tarmogida isletgen. M. O. DolivoDobrovolskiy 1890 -jıl úsh fazalı elektr Transformatordi jaratqan. Keyinirek basqa alım hám oylap shıǵarıwshılar Transformatordi jetilistiriw, quwatı hám f. i. k. ni asırıw, izolyatsiyani jaqsılaw, ıqshamlastırıw hám basqalarǵa doyr jumıslar aparıwǵan.
Elektr T. dıń eń keń tarqalǵan túri kúsh T. lari bolıp tabıladı. Olar elektr uzatıw liniyalari (EUL) ga ornatıladı. Bunday T. lar elektr styalarning generatorları islep shıǵarǵan tok kernewin 10—15 kv den 220—750 kv ge shekem kúsheytip beredi. T. larning chulg'amlari misdan, magnit ótkeriwshileri sovuklayin prokatlab islep shıǵarılǵan elektrotexnika polatınan tayarlanadı. Elektr T. dıń qurǵaqlay hám maylı túrleri bar. Qurǵaqlay T. hawada moysiz sovitiladi. Maylı T. dıń magnit ótkeriwshii hám chulg'amlari mineral may toldırılǵan bakka jaylastırıladı. May izolyatsiya hám sovituvchi wazıypasın oteydi.
Kúsh Transformatordi laridan tısqarı ólshew Transformator. i, kernew Transformatori, tok Transformatori, impulyeli Transformator., radiochastotali Transformator sıyaqlı T. lar da bar.
Ózgeriwshen tok tarmaǵında kernewdi kúsheytiw yamasa tómenletiw hám de elektr energiyanı qarıydarlarǵa bólistiriw ushın mólsherlengen kompleks kishi T. styasi (podstansiyasi) dep ataladı. Ol jaǵdayda kúsh Transformatori, bólistiriw apparatları, avtomatikalıq basqarıw hám qorǵaw apparatı, qosımsha imaratlar boladı. Joqarı quwatlı birpara tómenletiw Transformator podstansiyalarida kúshli, erin. de uyro'zg'orda ıqsham avtotransformatorlar isletiledi.