|
5-súwret. Aǵash taxtalar elementleri
|
Qurılısta sonday talaplarǵa say sıpatlarǵa iye aǵash túrleri isletiledi hámde bul aǵashlardıń shıdamlılıǵın asırıw ushın zárúr jaǵdaylarda túrli zatlar menen islew beriledi. Mebel túrleri stol, stul, shkaf, kitap polkası, divan, kreslo, tryumo, karovat, otırǵısh, xantaxta, tumbochka, taburetka, parta, sızıw stolı hám sol sıyaqlılardan ibarat. Mebel tayarlawda hár qıylı túrdegi aǵash materiallar isletiledi. Olar túrli tereklerden alınǵan hár qıylı reńdegi hám gúllerdegi túrli aǵashlardan tayarlanǵan taxtalar, páner hám basqalardan ibarat. Sonıń menen birge aǵash shıǵındılarınan tayarlanǵan taxtalar da isletiledi.
2.1 Aģashtan tayarlanatuģin shiyki zat όnimleriniń túrleri
Ásbap-úskeneler hám qurılmalar tayarlawda kerekli bekkemlikke iye bolǵan hár qıylı baylanıstırıwshılar isletiledi. Bular balǵa, balta. ketpen hám basqa ásbaplardıń dásteleri, súrgi kúndeleri, tekshe, gilem toqıw stanogı, aǵash ústashılıq stanogı, qolda túrli gezlemeler toqıw stanogı, arbalar, qayıq, kemeler hám sol sıyaqlılardan ibarat.
Úy-ruwzıgershilik buyımları tayarlawda da aǵashtan paydalanıladı. Bul buyımlar ushın kóbirek jumsaq aǵashlar isletiledi. Bularpalız ónimlerin tuwraw, gósh tuwraw, qıyma shabıw taxtaları, oqlaw, kishi oqlaw, qasıq, qazan qaqpaǵi, basqalar, elewish shetleri, aǵash ıdıs tabaqlar, dánlerdi jenshiw ushın, sıyır sútinen sarı may ajıratıp alıw qural-saymanları hám basqalardan ibarat.
Xalıq ónermentshiligi buyımların tayarlawda hár qıylı sıpattaǵı aǵashlardan paydalanıladı. Bunda jumsaq aǵashlar kóbirek isletiledi. Aǵashqa islew beriw boyınsha xalıq ónermentshiligi tarawı bir qansha kásiplerdi óz ishine aladı. Bular imarat islewshi, esik tayarlawshı, keme soǵıwshı, qayıq soǵıwshı, besikshi sandıqshı, qasıqshı, aǵash oymashılıǵı, muzika ásbapları jasawshı, sebetshi hám basqalar.
Ámeliy bezew sanaatınıń aǵashtan buyımlar tayarlaw tarawında aǵashqa islew beriw menen baylanıslı kásiplar ústaları miynet etedi. Bunday buyımlardı formasına hám bezewlerine túrli usıllarda kórkem islew beriledi. Bular kórkem formadaǵı hám oymashılıq naǵısları menen bezelgen imarat bólimleri, esik, terezeler, stol, sandıq, xantaxta, shkaf, stol, stul qutıshalar, rechetka, oyınshıqlar, estelikler hám basqalardan ibarat. Bul buyımlardıń hár biri ushın tiyisli sıpattaǵı aǵashlar isletiledi. Muzika ásbaplari: rubab, duwtar, girjek, baraban, baraban shóbi, gitara, skripka, pianino hám sol sıyaqlılardı aǵashtan jasaw ushın bólek shárayatlarda tayarlap, islew beriledi. Bunda isletiletuǵın aǵashtıń bir qıylı tıǵızlıqqa iye ekenligin hám tiyisli dawıs shıǵarıw qásiyetlerine bólek itibar beriledi. Bolardan tısqarı, aǵashtıń ayırım túrleri shırpı hám qaǵaz-karton ónimleri islep shıǵarıwda hámde túrli ximiyalıq zatlar alıwda da isletiledi.
Aǵash ústashılıq jumıslarında hár qıylı túrdegi aǵashlar isletiledi. Aǵashtan paydalanıwdan kózde tutılǵan maqsetke tolıq erisiw ushın qolay bolǵan aǵash túrin tuwrı tańlaw talap qılınadı. Bunda, eń aldın aǵashtıń bekkemligi, soń onıń ózine say qásiyetleri esapqa alınadı. Aǵashtıń bekkemligi oǵan tásir etetuǵın awırlıq, terbeniw, buraw, qısıw, sozıw hám basqa kúshlerge hámde aǵash zıyankeslerine, hawanıń ıǵallıǵına, suwǵa, quyash nurlarına, túrli temperatura hám basqa tásirlerge shıdamlılıǵı menen belgilenedi. Usı tásirge túrli tereklerdiń aǵashları túrli dárejede shıdam beredi. Sonıń menen birge aǵashtıń ózine say qásiyetlerin belgilewinde onıń qattı-jumsaqlıǵı, awır yamasa jeńilligi, oǵan túrli ásbaplar menen islew beriwdiń qolaylıǵı hámde reńi gúlliligi, jıltıraqlıǵı hám kórinisi qanshalıq sulıwligi sıyaqlı sıpatları da esapqa alınadı.
Aǵash túrlerin ajıratıwdı úyreniw ushın, aldın aǵash beriwshi tereklerdiń ózin jaqsı tanıp alıw kerek. Bunıń ushın hár bir terek túriniń ulıwma forması, japıraqları hám qabıqlarınıń reńi hám formasın hámde basqa belgilerin qaysı terekke tiyisli ekenligin úyreniw lazım. Bunıń ushın aǵashtıń sırtqı kórinisi, awır-jeńilligi, qattı-jumsaqlıǵı ayırım aǵashlardıń iysi de esapqa alınadı. Aǵashtıń sırtqı kórinisin baqlawda onıń ulıwma reńi hámde aǵash toqımaları hám iri saqıynalar payda etken sızıqları hám formalarınıń reńi, taramalarınıń baǵdarı hám forması, tıǵız yamasa siyrekligi, aǵashtıń dóniwi yamasa dónbewi hám basqa belgilerine itibar beriw shárt. Ayırım aǵash túrlerine say tiykarǵı belgiler tómendegiler:
Shınar-aǵashınıń ózek bólimi sarǵish-kúl reńli bolıp, anıq kórinetuǵın qalları bar. Qattı aǵash bolǵanı ushın kesiw, qırqıw qıyın, lekin pardozlanǵannan keyin júdá sulıw kórinedi. Shınar 1000 jılǵa shekem jasaydı.
Tal - aǵashı tiykarınan aq reńde, bazıda sarǵish túste, taramaları derlik sezilmeydi. Jeńil hám jumsaq aǵash. Ózine say jıltıraqlıqqa iye. Túrli usıllarda islew beriw ushın qolay. Tal 30 jıl, bazıda 75-100 jılǵa shekem jasaydı.
Ǵoza - hár qıylı tústegi iri iyrek-iyrek jollı taramalarǵa iye, jıllıq saqıynaları boylap bir tegis tarqalǵan qara qalları hám sızıqları bar. Jasıl sıyaqlı-qızıl reń qızǵısh qońır reńge shekem bolǵan kóp túslerde tawlanadı. Aǵashı tıǵız hám qattı. Islew beriw pardozlawǵa qolay. Ǵoza teregi 400 jılǵa shekem jasaydı.
Tut - toyǵın sarıdan aqqa shekem hámde qızǵısh-qońır tústegi tiykarınan bir tegis taramalarǵa iye. Jıltıraq aǵash. Qattı hám tıǵız, lekin islew beriw hám pardozlawǵa qolay. Tut teregi 400 jılǵa shekem jasaydı.
Arsha - qızǵısh – qońır reń hám sarǵish tústegi tegis taramalar payda etetuǵın dóniwshi aǵash. Qattı hám bekkem, lekin islew beriw hám pardozlaw qolay. Arsha 2000 jılǵa shekem jasaydı.
Do'stlaringiz bilan baham: |
