Tema: Erte balalıq dáwiri Joba

Erte jastaǵı balalardıń jetekshi xızmet túrli-predmetlerdi úyreniw, predmetler menen monıpulyativ háreket esaplanadi. Gódeklik dáwirindegi balalarǵa qaraǵanda, erte dáwirdegi balalar dógerek atraptaǵı nárse hám hádiyselerge qaraǵanda kóbirek qızıǵıw menen qaraydi.

Eger gódek bala qolına uslaǵan nárseni ápiwayı xarakterler menen baqlasa, 2-3 jastaǵı bala usı predmet bóleklerin dıqqat penen úyrengennen keyin ǵana, óz ámeliy xızmetinde islete baslaydı.

Balani dáslep, usı predmetlerdińq ollanıw wazıypası, mánisi qızıqtirip, ol soraw menen mirájat qıladı. 1-3 jastaǵı bala qáliplesiwinde psixikalıq rawajlanıwınıń áhmiyetligin inabatqa alǵan halda, ayrim psixologlar (R.Zazzo) insan tuwılǵaninan jetiklik dáwirine shekem bolǵan psixikalıq rawajlanıw tiykarıniń 3 jasqa tuwrı keledi, degen pikir bildiredi.

Bul jastan baslap, balalar predmetlerdi úyreniw álemine qádem qoyadı. Ol endi úlkenler menen sóz arqalı qarım-qatinasta bola aladı.

Demek, erte balalıq da`wirindegi balalar predmetler menen qarım – qatnasta bolıwı, olardın` biliw protsesslerinin` rawajlanıwına ha`m shaxs bolıp qa`liplesiwine ja`rdem beredi.

Bala 3 jasqa shekem ózlestirgen sózler tiykarınan predmet hám háreketleriniń atların bildiredi. Atlar tiykarınan onıń wazıypasın ańlatadı, bunda predmet yamasa hárekettiń sırtqı kórinisi ózgersede onıń ati ózgermeydi. Sonıń ushın da bala predmetleriniń atların isletılıwınıń wazıypalarına baylanisqan halda tez ózlestiredi. Qabıl etiw rawajlang`an jerje este saqlaw protsessi qáliplesedi.

Balanıń jası úlkeyiwı menen onda dógerek-atrapqa bolǵan qızıǵıwı artadı. Kishkentay waqtindaǵı tereń hám hár nársege qızıǵıwshańlıq onıń keyingi ómirinde júda kerekli ról oynaydi. Bala hámme nárseni ózi kóriwdi hám esitiwdi qáleydi. Bıraq balalniń ómiri hám rawajlanıwı ushın kóriw hám esitiw seziwleri tiykarında payda bolatuǵın oylawları ǵana emes, al iyis hám bulshiq-háreket sezgileri arqalı alatuǵın oylawlerida júda kerekli.

Erte balalıq dáwiriniń baslarına kelip,balada birinshi oylaw operatsiyaları júzege keledi.Bunı bala birar bir predmetti alıwǵa háreket qıla alǵaninan soń, onı sinshiqlap úyreniwde kóriwımiz múmkin.Olardıń oylawları,tiykarınan, kórgizbeli-háreketleri bolıp,ol atrap álemdegi túrli baylanislardı úyreniwge xızmet qıladı. múmkin.

Bul jastaǵı balalardıń jáne bir kerekli jetiskenligi, ana tilin ózlestirip alıwı. Bir jastan úsh jasqa shekem bolǵan dáwir sózdiń jedelligi menen ósiw dáwiri esaplanadı.

Sóz bala ómirinin' ekinshi jılında eki basqıshta quram tabadı. Da'slepki basqısh birinshi jastın' aqırınan bir yarım jasqa shekem bolg'an dáwir bolıp, balada bul da'wır tiykarınan úlkenlerdiń oǵan miráját qılıp aytqan gápin túsiniw qábileti ósip bardı. Balanıń sóz baylıǵı ásirese bir jastan keyin, yaǵnıy júriwdi úyrenip, keyin ala kóp predmetlerge dus kele baslaǵan dáwirinen baslap tez óse baslaydı. Bala predmetlerdiń atin tez bilip aladı.

Úlkenlerdiń bala menen qılatugin minásabetti onıń ózi ayrıqsha shaxs sıpatında ańlawın baslanıwına imkanıyat beredi. Bul protsess áste-aqırınlıq penen ámelge asadı.

Úlkenlerdiń bala menen qanday múnásibet qılıwlarına qarap onıń óz “Men” ni ańlay baslawı bir qansha aldınraq yamasa bir qansha keshrek júzege keliwi múmkin.

3 jasli bala ózin, óz qálewı hám zárúrliklerin qandırıw múmkin bolǵan belgi dep biledi hám bul onıń “Maǵan beriń”,”Qutqarıń”,”Men de baraman” sıyaqlı talapları kórinedi.

Úsh jasli balalar ózlerin ózgeler menen salıstirip baslaydı, bunıń natiyjesinde balalarda óz-ózin bahalaw júzege keledi.Usı dáwirden baslap balalarda mustaqıl bolıwı júzege keledi hám bul olardıń “Ózim isleymen” degen sózleride payda boladı.