|
Salıq basqarıwı
Bul temada húkimet nuqtai nazaridan salıq siyasatı, onı basqarıw, muwapıqlıǵı hám salıq salıwdıń ishki óz-ara baylanısqan qásiyetlerin kórip shıǵadı. Hár qanday húkimet óz puqaraların ornatılǵan nızam - qaǵıydalar hám normalar boyınsha salıq tólewlerin qáleydi, biraq bir qatar qıyınshılıqlar bul jumıstı joqarı dárejede ámelge asıriwǵa jol qoymaydi.
Salıq sisteması maqsetlerin qáliplestiriw jolı:
- Salıq sisteması sociallıq tarawdıń hám ekonomikalıq tarawlarındaǵı natiyjeliligine unamsız tásirinlerin minimallastırıw ;
- Basqarıw hám muwapıq keliw qárejetleri- hámme zat teń bolıwı, sistema basqarıwı bolsa kemrek qárejet talap etiwi maqsetke muwapıq;
- Bólistiriwdegi paydadan kóre haqiyqiy bolıwı ústin bolıwı mısalı: processtiń nizamliligi, diskriminatsiyadan shette bolıwı, hám ámeldegi nızamǵa salıstırǵanda haqiyqiyliq;
- Tazalıq - adamlar tusine alıwı múmkin bolǵan salıq sisteması. Ápiwayı, betaraf turaqlı salıq sisteması joqarıda keltirip ótilgen nátiyjelerge jetiwi múmkinshiligı quramalı, betaraf hám tez-tez ózgerip turatuǵin salıq sistemasına salıstırǵanda kóbirek bolıp tabıladı.Biraq ápiwayılıq, beteraflilik hám qaytpaslıqlarǵa talap júdá úlken bolıp tabıladı sebebi joqarıda keltirilgen juwmaqlawshı nátiyjelerge erisiwdi ańsatlastiradi. Usınıń menen birge The Mirrless Review” jaqsı salıq siyasatı” nıń talap etilgen xarakteristikasın ornattı.
Dáramatlar ushın salıqlar: dáramat salıǵı taza hám baylanısqan stavka dúzilisi menen;
kem tabıslı yaki joqarı mútajlikke iye bolǵanlar ushın birden-bir kompleks mápli bolıwı menen;
nátiyjeli salıq stavkaları qollanılıwı salıq tólewshilerdiń waqıtında salıqlar tolıq bariw processinde kórinetuǵın boladı ;
igri salıqlar ushın: úlken kólemdegi standartlasqan qosılǵan baha salıǵı (kishi muǵdardaǵı jóneltirilgen istisnolar ekonomikalıq ) oborottan salıq hám qosımsha alkogol ishimlik hám temeki ónimlerinen emes. Átirap ortalıqdı pataslantirganlik salıǵı ushın: uglerod emissiyasi ushın ózgermeytuǵın narxda hám joldaǵı tirbandlik ushın salıq.
Baylıq hám fond ushın salıq ;
ápiwayı qaytarib alınatuǵın fondlarǵa salıstırǵanda salıq emes hám biraz qosımsha stimul napaqa fondı ushın ;
Standartlasqan dáramat salıǵı, rejede ruxsat etilgen dáramat muǵdarinan keyin hámme túrdegi dáramatlarǵa salıstırǵanda qollanıladı hám usınıń menen birge kompaniya aksiyalarınan kelgen dáramatqa salıstırǵanda kósher mulkka tómenlew salıq stavkası qashannan berli tolıq korporatsiya salıǵı da sawleleniwi.
Isbilermenlik yamasa biznes ushın salıq ;
normal investitisiya qaytıwına salıstırǵanda salıqtıń joq ekenligili menen korporatsiya salıǵı ushın birden-bir salıq stavka bolıwı ;
jumısqa bántlik boyınsha, ózin biznesi hám kishkene kompaniya basqarıwǵa qaraganda teń munasábette bolıw ;
orta darejedegi qosılǵan úleske salıstırǵanda salıqqa tartpaw, biraq keminde biznes hám awıl xojalıq jerinen paydalanǵanlıq ushın salıq tólew;
Joqarıda aytıp ótilgen pikirlerdiń ayırımları 4 bólimdegiler menen uqsas hám keyinirek 7 hám 8 bólimlerde keńlew talqılaw etiledi. James hám Edward salıq siyasatina salıstırǵanda strategiya boyınsha 10 punktli rejeni usınıs etedi:
Salıqqa tartıwdıń maqsetin anıqlaw talap etilgen hámme dárejedegi húkimettiń ekonomikalıq jáne social siyasatların ámelge asırıw ushın, usınıń menen birge hár qıylı dárejedegi túr-túrli maqsetlerdin zárúrligi menen hám maqsetlerdin hal etiliwi (qaramam qarsı táreplerdi teń salmaqlılıgı ) qásiyetleri salıq siyasatında sawleleniwi kerek.
Maqsetke erisiw ushın túr-túrli metodlardı anıqlaw - mısalı, salıq qárejetleri, salıq subsidiyalari boyınsha (yamasa salıq tiyisli bolmaǵan metodlar arqalı, eger olar jaqsılaw bolsa )
Ekonomikalıq kriteryalar boyınsha analiz etiw - nátiyjelililik, xoshametlew, jeke kapital, iskerlik túri hám makroekonomikaliq talqılaw.
Basqarıw shegaraların anıqlaw - nızamlı hám ámeliy tárepten neler itibarǵa alınıwı múmkin.
Hár qıylıdaǵı risklarni anıqlaw - kóp dárejeli bahlashning ekonomikalıq, social hám texnologiyalıq risklar jergilikli hám xalıq ara salıq ortalıǵını bahalawda talap etiliwi hám sol risklar ózgerislerge salıstırǵanda reaksiyasın úyreniw.
Minez qulıq analiz etiw- adamlar qaysı dárejede reaksiya etiwi hám ózin tutıwı múmkinligin bahalaw kerek. Sebebi ayırım salıqlar adamlar tárepinen qalǵanlarǵa salıstırǵanda tezirek qabıl etiliwi múmkinva sol sebepli salıstırǵanda qarsılıq kem bolıwı hám olardı basqarıw ańsatlaw bolıwı múmkin.
Hár qıylı siyasatlardıń óz-ara baylanıslılıǵı - basqasha aytajaq bolsaq, social hám ekonomikalıq siyasatlar menen baylanısqanlıǵı. Salıqlardı kóteriw arqalı dáramattı asırıwǵa bolǵan háreket salıq stavkalardı tómen etip belgilep ekonomikalıq ósiwdi qollap quwatlawǵa bolǵan háreket ortasında qarama qarsılıqtı keltirip shıǵarıwı múmkin. Salıq siyasatı kemnen kem jaǵdaylarda basqa húkimet siyasatlarına tásir etpegen halda ózgertiriledi yaǵnıy bir ózgeris basqa ózgeriwge sebep boladı.
Strategiyanı islep shıǵıw - yaǵnıy basqa kesh qamtılǵan máselelerge baǵdarlanǵan bolıp basqa bir áyne tarawlardaǵı mashqalalardi sheshiwge jetkilikli dárejede egiluchan bolıwı kerek.
Joybarlaw hám aldınan etilgen maqsetlerdi esapqa alǵan halda strategiyalardı ámelge asırıw - sol áqibetinde resurslardan nátiyjeli hám aqılǵa say paydalanıwına alıp keliw. Strategiyalar tuwrı islep atirǵanı ústinen mudamǵı gúzetiw hám bahalaw mehanizmi ámeldegi bolıwı.
Rejege qarsı bolǵan strategiyalardıń atqarılıwın baqlaw hám bahalaw Yaǵnıy shubhasız hár qanday salıq basqarıwı procesine quramalılıq tuwdıradı. eger strategiyalar jumıs bermey qalsa, ol jaǵdayda olar modifikatsiya etiliwi yamasa jaǵday/holat ózgersa olarǵa (9 ) bólimdegi mehanizmnen paydalanǵan halda ózgertiwler kiritiliwi kerek. Bir qansha atqarıw kórsetkishleri bolıwı menen birge salıq tólewshilerdiń qulıq atvori hám sol pútkil baslı salıq ortalıǵı analiz etiliwi kerek. Gúzetiw hám analiz nátiyjeleri ulıwma tárzde salıq strategiyasınıń dawamıy analizi retinde qaytarılıwı kerek.
Do'stlaringiz bilan baham: |
