Tema: baslawish klasta matematika oqitiwdi shólkemlestiriw formalari

Sheshiw:
I – usul (5*2)*3=10*3=30
II- usul (5*3)*2=15*2=30
III- usul (2*3)*5=6*5=30 J: 30 ta qush.

Matematika sabaqlarında atqarılatuǵın tiykarǵı jumıs túrleri: a) awızsha shınıǵıwlar, b) jazba esaplawlar hám máseleler sheshiw, v) soǵıwǵa hám ólshewge tiyisli shınıǵıwlar.

Házirgi zamannıń zárúrli talaplarınan biri oqıwshılardıń biliw hám dóretiwshilik xızmetlerin aktivlestiriwden ibarat. Hár bir sabaq pikirlew, dóretiwshilik etiwge qaratılǵan bolıwı kerek.
Bir neshe sonday usıllar menen tanıwaylik:
1) Pútkil klasqa tapsırılǵan unamlı ishda hár bir oqıwshınıń maksimal bilimin esapqa alıw.
2) Arnawlı didaktik materiallardan paydalanıw.
3) Mashqalalı jaǵday jaratıw, testlerden paydalanıw.
4) Hár túrlı kórsetpeli hám ekran quralların qóllaw.
5) Sabaqta jarıs formasından paydalanıw.
Sabaqta bólek hám ulıwma jumıstı birgelikte sheberona aparıw differentsiallashgan oqıtıwdı ámelge asırıwda zárúrli esaplanadı. Oqıtıwshınıń uqıpı sabaqta oqıwshılar onıń túsindiriwlerin qanday qabıllawlarına, oqıwshılar qanday islewlerine, sorawlarǵa juwap beriwde hám alıwǵa qaray bahalanadı.
Házirgi zaman oqıtıwshı ózinde joqarı professional pedagogikalıq mádeniyattı, demokratiyalıq kelajkni kóre biliw sapaların sáwlelengenlestiriw; ózi oqıtatuǵın pánniń sońǵı jetiskenliklerin, pedagogikalıq hám metodikalıq teoriyanı jaqsı biliw; psixologiya maǵlıwmatlarına tıykarlanıwı ; oqıwshılardıń intellektual hám etikalıq rawajlanıwı usılların izlewi kerek.
Sabaq natiyjeliligi oqıw materialınıń mazmunı menen onı oqıtıw metodları menen oqıwshılardıń xızmetleri arasındaǵı baylanısıwlardıń dárejesine baylanıslı, sonıń menen birge, sabaq bólek bólimlerdiń óz-ara baylanıslılıǵın qanday ámelge asırılıwına, oqıwshılardıń teoriyalıq hám metodikalıq tayınlıǵına baylanıslı.
Matematika sabaqları tiykarǵı xillari:
1. Quramalı sabaq.
2. Jańa materialdı úyreniw sabaǵı.
3. Bilim, ilmiy tájriybe hám kónlikpelerdi bekkemlew sabaǵı.
4. Tákirarlaw - ulıwmalastırıw sabaqları.
5. Bilim, ilmiy tájriybe hám kónlikpelerdi baqlaw sabaǵı.
6. Mashqalalı sabaq.
7. Ulgisiz sabaq.

1. Quramalı sabaqlar - baslanǵısh klaslarda eń kóp ótiledi.

Dúzilisi:
1. Úy wazıypasın tekseriw.
2. Arnawlı awızsha shınıǵıwlar.
3. Oqıwshılar aldına sabaq maqsetin qoyıw.
4. Jańa materialdı aqıl etiwge tayarlaw.
5. Jańa materialdı úyreniw.
6. Jańa materialdı bekkemlew.
7. Ótilgenlerdi tákirarlaw.
8. Sabaqtı juwmaqlaw hám uyge wazıypa beriw.

2. Jańa materialdı úyreniw sabaqları - quramalı hám jańa materialdı úyreniw sabaqları dúzilisi tárepinen uqsas. Biraq, jańa materialdı úyreniw sabaqlarında tiykarǵı waqıt jańa temaǵa beriledi. M: 20 -25 minut. (Mur- 10 -15 m).

3. Bilimler, ilmiy tájriybeler hám kónlikpelerdi bekkemlew - bunday sabaqtıń maqseti alınǵan bilimlerdi bekkemlewge jóneltirilgen boladı hám ol jaǵdayda shınıǵıwlar, ámeliy hám ózbetinshe jumıslar tiykarǵı qural esaplanadı.
Dúzilisi:
1. Sabaq maqsetin qoyıw.
2. Úy wazıypasın tekseriw hám úyrenilgen materialdı bekkemlew.
3. Sabaqtı juwmaqlaw hám úy wazıypası beriw.
4. Ótilgenlerdi tákirarlaw sabaqları - dúzilisi bekkemlew sabaq sıyaqlı, tákirarlaw sabaqlarında tiykarınan úyrenilgen oqıw materialı sistemaǵa solinadi hám ulıwmalastırıladı. Tákirarlaw túrleri: 1) oqıw jılı basında hám kúndelik tákirarlaw ; 2) tema boyınsha tákirarlaw ; 3) ulıwmalastıratuǵın tákirarlaw.
5. Bilimler ilmiy tájriybeleri hám kónlikpelerdi tekseriw hám esapqa alıw sabaqları
Dúzılıw :
1. Sabaq maqsetin búydew.
2. Qadaǵalaw jumısınıń mazmunı menen tanıstırıw.
3. Jumıstı orınlawǵa tiyisli qısqasha jol - jol-joba beriw.
4. Oqıwshılardıń islerdi ǵárezsiz orınlawları.
5. Jumıstı jıynap alıw.
6. Problemali (mashqalalı ) sabaq - mashqalalı sabaq. Mashqalalı jaǵdaynı payda etip sabaq ótiwdi názerde tutadı.
Dúzilisi:
1. Mashqalalı jaǵday payda etiw.
2. Qoyılǵan mashqalanı sheshiw.
3. Jańa bilimlerdi nátiyjeni ámelde qollanıw etiwge tiyisli arnawlı shınıǵıwlar orınlaw.
4. Orınlanǵan jumıslarǵa juwmaq soǵıw.
Biraq, bul joba ózgeriwi múmkin. Mashqalanıń xarakterine qaray, tolıq yamasa qimsman atqarılıwı yamasa onıń ayırım punktleri birlestirilishi múmkin.
Mısal «42:3 kórinistegi kesteden tısqarı bolıw» ni úyreniw.
1. Mashqalalı jaǵday payda etiw. Siz, m 46 ni 2 ge bóle alasızba? Onıń ushın 46=40+6 almastıramız.
Endi 42:3 ni qaraylıq, bunı joqarıdaǵı usıl menen islep bolmaydı. (mashqala ).
2. Mashqalanı sheshiw. Onıń ushın 42 ni 3 ke bólinetuǵın 10 likka ajratimiz hám qalǵan birliklerge bólemiz.
42:3= (30+12):3=30 :3+12:3=10+4=14 (awızsha ).
3. Jańa bilimlerdi ámelde qóllaw. 72:6, 52:4, 34:2.
4. Juwmaqlaw. Oqıwshılar bóliniwshin qolay qosılıwshılar jıyındısı menen almastırıw kerek degen juwmaqqa keliwedi. Olar sonday saylanadıki, olardan biri bóliwshine qaldıqsız bólinetuǵın sandaǵı 10 liklardan ibarat boladı.
Matematika sabaǵı analizi.
1. Sabaq áhmiyetin anıqlaw, mazmunı, usılın bahalaw.
2. Bilimlendiriwge tiyisli hám tárbiyalıq maqsetleri; programmaǵa sáykes keliwi, turmıs menen baylanıslılıǵı, ilimiylik dárejesi, qızıǵıwshılıqı, ǵárezsizligi, intellektual xızmetlerin aktivlestiriw.
3. Oqıwshılar menen islewi, tapsırmalar beriw.
4. Oqıwshı quralları menen islewi.
5. Oqıtıwshı túsi.
6. Ulıwma baha.

2- §. Matematikadan klasstan tısqarı jumıslar.

Matematikadan klasstan tısqarı jumıs delingende oqıwshılardıń sabaqtan tısqarı waqıtta tashkil etilgen, programma menen baylanıslı bolǵan material tiykarında qálegenlik principine tiykarlanǵan shınıǵıwlar túsiniledi.

Klasstan tısqarı jumıstıń tiykarǵı wazıypaları tómendegilerden ibarat.
- oqıwshılardıń bilimleri hám ámeliy kónlikpelerin tereńlestiriw hám keńeytiw;
- oqıwshılardıń logikalıq oylawların, tutqırlıqların, matematikalıq ziyrekliklerin rawajlandırıw ;
- matematika qızıǵıwshılıqların arttırıw, qábiletli hám uqıplı balalardı tabıw ;
- talap etiwshilik, shıdamlılıqni, miynetke munasábetti, ǵárezsizlikti, uyushqoqlikni tárbiyalaw ;
Klasstan tısqarı jumıs ózine xo sbir qatar ayrıqshalıqlarǵa iye.
1. Óz mazmunına kóre, ol mámleket programması menen shegaralanbaǵan. Biraq, matematikalıq material oqıwshılardıń bilimleri hám ilmiy tájriybelerine uyqas túrde beriliwi kerek.
2. Baslanǵısh klaslarda oqıwshılardıń matematikaǵa turaqlı qızıǵıwshılıqları bolmaydı. Sabaqtan tısqarı shınıǵıwlar aldın matematikaǵa qızıǵıwshılıqları bolmaǵan oqıwshılarda da, oǵan salıstırǵanda qızıǵıwshılıq oyatıwǵa múmkinshilik beredi. Usınıń sebepinen, shınıǵıwlardı hámme oqıwshılar menen bir waqıtta ótkerilgeni maqul.
3. Klasstan tısqarı jumıslar qálegenlik principi tiykarında qurıladı. Bunda oqıwshılarǵa baha qoyılmaydı, biraq oy-pikirlerdi tiykarlab beriw, tapqırilik, ziyreklik, tez esaplawlar, sheshiwdiń ratsional usıllarınan paydalanıw álbette rag'barlantirilishi kerek.
4. Shınıǵıwlar mazmunı hám ótkerilish formalarına qaray 10 -12 minut yamasa 1 saatqa da mólsherlengen bolıwı múmkin.
5. Klasstan tısqarı jumıslar forma hám túrleriniń kóp xilligiga qaray, mazmunınıń túrli - tumanlıǵı menen xarakterlenedi. M… Shınıǵıwlarda tekstli máseleler, házil máseleler, matematika waqıyalar, rebuslar, fokus, boshqotirgichga keń orın beriledi.
Endi klasstan tısqarı jumıs túrleri menen tanısıp shıǵayıq.
1. Matematikalıq on minutlıqlar, saatlar.
2. Matematika to'garaklari.
3. Matematikalıq jarıs hám olimpiadalar.
4. Qızıqlı matematika kesheleri hám viktorinalar.
5. Matematikalıq baspasóz.
6. Matematikalıq ekskursiya.
1. Matematikalıq on minutlıqlar hám saatlar.
Ádetde, bul shınıǵıwlar háptesine bir ret pútkil klass menen ótkeriledi. Onı dem alıw waqıtlarında, tábiyaatqa, mektep háwlisine shıǵıp ótkeriw múmkin.
Onıń mazmunı oqıwshılarda matematikaǵa qızıǵıwshılıq oyatıw hám tapsırmalar sabaqlar daǵı matematikalıq tapsırmalardan parıq etiwi kerek; Tapsırmalar oqıwshılarǵa túsinikli bolıwı, juwaplardıń tez tabılıwı hám awızsha orınlawdı esapqa alınıwı kerek. Mısal…
Qızıqlı matematika saat - sabaqtan keyin klasstıń hámme oqıwshıları menen ótkeriledi. Ol ayında 1-2 ret ótkeriliwi múmkin, shınıǵıwlar I klassta 20 -25 minut, II klassta 25-30 minut, III-Iv klassta 30 -40 minut dawam etiwi maqsetke muwapıq boladı.
Shınıǵıwlardı ótkeriw ushın qızıqlı máseleler, qıyınlaw máseleler, rebus boshqotirgichlar, tabısıwlar hám basqalar material bolıp xizmet etiwi múmkin.
M: 1) Jolımdı yoritar eki shırasha,
shırasha ústinde pılte qálemshe
Bular ne? (Kóz, qas).
2) Awızında 4 tisi baru,
jegeni pishen. Bul ne? (jaba ).