Tema: Bajixana huqiqina kirisiw Joba: Kiris so’z

II-Bap Ózbekstan Respublikası mámleket bajıxana shólkemleri iskerliginiń huqıqıy tiykarları
1997 jıl Ózbekstan Respublikasında bajıxana jumısı ushın búklem jılı boldı. Bajıxana jumısın jetilistiriw, onıń huqıqıy negizin xalıq aralıq normalarga muwapıqlastırıw procesi onı shólkemlestiriwge sistemalı -strukturalıq, funktsional ózgertiwler kirgiziwdi talap etar edi. Usınıń sebepinen bajıxana jumısın shólkemlestiriwdi jaqsılaw, birden-bir bajıxana siyasatın ótkeriw, respublika bajıxana shólkemleriniń operativligin hám de olar iskerliginiń natiyjeliligin asırıw, mámleket ekonomikalıq qawipsizligin bekkemlewde olardıń rolin kúsheytiw, sonıń menen birge bajıxana jumısı salasındaǵı xalıq aralıq xamkorlikni jáne de keńeytiw maqsetinde Ózbekstan Respublikası Prezidentiniń «Ózbekstan Respublikası Mámleket bajıxana komitetin shólkemlestiriw tuwrısında» 1997 jıl 8 iyuldagi PF-1815-san Pármanı daǵaza etildi.
Bul Párman menen Ózbekstan Respublikası Mámleket salıq komiteti Bajıxana bas basqarması negizinde Ózbekstan Respublikası Mámleket bajıxana komiteti tashkil etilip, ol tikkeley Ózbekstan Respublikası ministrler Mákemesine bo'ysundirildi. Qaraqalpaqstan Respublikası, wálayatları hám Tashkent qalasında islep turǵan bajıxana xızmetlerin negizinde Ózbekstan Respublikası Mámleket bajıxana komitetiniń aymaqlıq basqarmaları tuzildi.
Mámleket bajıxana xızmeti shólkemleri iskerliginiń huqıqıy tiykarları Ózbekstan Respublikasınıń «Mámleket bajıxana xızmeti tuwrısında»gi 1997 jıl 29 avgustdaǵı Nızamı hám Ózbekstan Respublikası ministrleri Mákemesiniń 1997 jıl 30 iyuldagi «Ózbekstan Respublikası Mámleket bajıxana komiteti iskerligin shólkemlestiriw máseleleri tuwrısında»gi 374-san sheshimi menen tastıyıqlanǵan Ózbekstan Respublikası Mámleket bajıxana komiteti tuwrısındaǵı Qaǵıyda menen belgilenedi.
Ózbekstan Respublikası Mámleket bajıxana komiteti, Mámleket bajıxana komitetiniń Qaraqalpaqstan Respublikası, wálayatlar, Tashkent qalası boyınsha basqarmaları, qánigelestirilgen bajıxana kompleksleri hám bajıxana postlari bajıxana shólkemleri esaplanadı.
Bajıxana shólkemleri óz iskerliginde Ózbekstan Respublikası Konstitusiyasına, «Mámleket bajıxana xızmeti tuwrısında»gi Ózbekstan Respublikası Nızamına, basqa nızam hújjetlerine, Ózbekstan Respublikasınıń xalıq aralıq shártnamalarına ámel etedi.
Ózbekstan Respublikası Mámleket bajıxana komiteti Ózbekstan Respublikası Konstitusiyasına muwapıq mámleket basqarıwı organı esaplanadı.
Mámleket bajıxana komiteti óz kepillikleri sheńberinde birden-bir boj siyasatı ótkeriliwin, bajıxana jumısları tuwrısındaǵı nızamshılıqqa ámel etiliwin, bajıxana shólkemleri sistemasınıń nátiyjeli iskerlik kórsetiwin támiyinleydi.
Bajıxana shólkemleri nızamshılıqqa muwapıq óz iskerligin orınlardaǵı mámleket shólkemlerinen ǵárezsiz túrde ámelge asıradılar.
Mámleket bajıxana komitetiniń nızamshılıqqa muwapıq óz vaoklatlari sheńberinde qabıl etken qararları, múlkshilik formalarınan qaramastan fizikalıq hám yuridikalıq shaxslar tárepinen atqarılıwı májburiy bolıp tabıladı.
Bajıxana shólkemleri huqıqtı qáwipsizlik etiwshi shólkemleri esaplanadı hám mámleket byudjeti qarjlarınan támiyinlenedi, Ózbekstan Respublikası Mámleket gerbinediń suwreti túsirilgen hám óz atı pitilgen muhrga iye.
Mámleket bajıxana komitetiniń funktsiyalarına tómendegiler kiredi:
− Birden-bir bajıxana siyasatı ámelge asırılıwınıń huqıqıy, ekonomikalıq hám shólkemlestirilgen mexanizmlerin islep shıǵıw, olardıń ámelde qollanılıwın támiyinlew, bajıxana jumısı salasında nızam hújjetleri hám normativ hújjetler joybarları tayarlanishida qatnasıw ;
− Ózbekstan Respublikasınıń xalıq aralıq shártnamaları islep shıǵilıwında qatnasıw, belgilengen tártipte hám óz kepillikleri sheńberinde bajıxana máseleleri boyınsha xalıq aralıq pitimler hám shártnamalar dúziw;
− respublikanıń bajıxana tapda mámleket qawipsizligin, jámiyetlik tártibi, insannıń ómiri hám salamatlıǵı qorǵaw etiliwi, átirap zárúrli qorǵalıwı boyınsha ilajtadbirlar ámelge asırılıwına kómeklesiw;
− belgilengen tártipte bajıxana qadaǵalawı ámelge asırılıwın támiyinlew jáne onıń formaların jetilistiriw;
− bajıxana nızamshılıǵına hám óz kepillikleri sheńberinde - salıq nızamshılıǵına ámel etiliwi ústinen qadaǵalawdı jetilistiriwge qaratılǵan ilajlardı islep shıǵıw hám qabıllaw ;
− bajıxana tártipke salıw quralları qollanılıwın támiyinlew, bajıxana -tarif mexanizmi de sol gápke kiredi, sırtqı ekonomikalıq iskerlikti tarifli tártipke salıw usılları, kvotalaw normalari, litsenziyalaw hám deklaratsiya usınıw islep shıǵilıwı hám ámelge asırılıwında belgilengen tártipte qatnasıw ;
− bojlar, salıqlar hám basqa tólewler mámleket byudjetine waqıtında hám tolıq ótkeriliwin támiyinlew;
− óz kepillikleri dárirasida valyuta qadaǵalawın ámelge asırıw ;
− bajıxana statistikası stilistikaın jetilistiriw, bajıxana jumısı salasında statistika maǵlıwmatları toplanıwı, olarǵa ishlov beriliwi hám analiz etiliwin shólkemlestiriw, respublikanıń sırtqı ekonomikalıq baylanısların rawajlandırıw, sırtqı sawda hám tólew balansın bekkemlew boyınsha prognoz esap -kitapların ámelge asırıw hám usınıslardı islep shıǵıw ;
− bajıxana jumısı salasındaǵı iskerlik tuwrısında informaciya toplanıwı sistemasın islep shıǵıw hám jori etiw, sonıń menen birge bajıxana statistika maǵlıwmatların tiyisli keńseler hám mápdar organlarǵa usınıw ;
− kontrabandaning, bajıxana nızamshılıǵınıń, óz kepillikleri sheńberinde salıq nızamchiligi aynıwınıń aldın alıw hám olarǵa toqtatıw beriw ilajların ǵárezsiz túrde yamasa huqıqtı muhofoza qılıw shólkemleri menen óz-ara sheriklikte islep shıǵıw, sonıń menen birge xalıq aralıq terrorizmga hám Ózbekstan aeroportlarında xalıq aralıq avıaciyası iskerligine ǵayrıqonuniy aralasıwǵa qarsı gúresiwge kómeklesiw boyınsha ilajlardı islep shıǵıw hám qo'lash;
− bajıxana shólkemleri kepillikine tiyisli bolǵan jumıslar boyınsha sorastırıwlar aparıw hám nızamshılıqqa muwapıq bajıxana qaǵıydaları aynıwı tuwrısındaǵı islerdi kórip shıǵıw ;
− yuridikalıq hám fizikalıq shaxslarǵa salıstırǵanda nızamshılıqqa názerde tutılǵan bajıxana qaǵıydaları buzılǵanlıǵı ushın tásir kórsetiw ilajların belgilengen tártipte qóllaw ;
− náshebentlik quralları, psixotrop hám portlaytuǵın elementlar, qural -qural respublikanıń bajıxana shegarası arqalı ǵayrıqognuniy alıp o'tilishining olidini alıw ilajların islep shıǵıw hám qóllaw ;
− respublikanıń hám shet el mámleketlerdiń kepillikli shólkemleri menen birgelikte náshebentlik quralları hám psixotrov elementlar qadaǵalaw astında etkazilib beriliwin ámelge asırıw ;
− Milliy qawipsizlik xızmeti hám ishki jumıslar shólkemleri menen óz-ara sheriklikte nızamshılıqta belgilengen tártipte operativ-qıdırıw iskerligin ámelge asırıw
− Ayıpkerlerdi juwapkerlikke tartıw tuwrısındaǵı máseleni sheshiw bajıxana organlar kepillikleri sheńberinden tısqarına shıqqanda nızam buzılıwları faktlar boyınsha materiallardı tergew, sud shólkemleri hám basqa organlarǵa tapsırıw ;
− bajıxana shólkemleriniń lawazımlı shaxslar tárepinen nızamlılıqqa ámel etiliwi ústinen qadaǵalawdı ámelge asırıw, bajıxana shólkemleri lawazımlı shaxslarınıń xattixarakatlari hám qararları ústinen túsken shaǵımlar hám kelispewshiliklerdi belgilengen tártipte kórip shıǵıw ;
− bajıxana shólkemlerine júklengen wazıypalar hám funktsiyalar ámelge asırılıwın támiyinleytuǵın ilimiy-texnikalıq xızmetler, laboratoriyalar, oqıw orayları, basqa kárxanalar hám shólkemlerdi shólkemlestiriw;
− bajıxana shólkemleri xızmetkerlerin, sonıń menen birge mámleket shólkemleri, kárxanalar, mákemeler hám shólkemler ushın bajıxana rásmiylestiriwi boyınsha qánigelerdi tayarlaw, qayta tayarlaw hám olardıń mamanlıǵın asırıw ;
− bajıxana bazaları hám erkin bazalar, bojsiz sawda dúkanları, bajıxana brokerleri hám bajıxana tasıwshıları, tovarlarǵa bajıxanaxududidan sırtda, bajıxana tapda yamasa bajıxana qadaǵalawı astında qayta islew ústinen qadaǵalawdı ámelge asırıw, sonıń menen birge nızamshılıqta belgilengen tártipte iskerliginiń sanap ótilgen túrlerin ámelge asırıw xuquqga ruxsatnamalar beriw;
− xalıq aralıq bajıxana hám sawda shólkemlerinde qatnasıw, shet el mámleketlerdiń bajıxana shólkemleri, bajıxana jumısı máseleleri menen shuǵıllanatuǵın xalıq aralıq shólkemler menen sheriklik qılıw, nızamshılıqta belgilengen tártipte shet el mámleketlerdiń bajıxana xızmetlerin menen informaciyanı óz-ara ayırbaslaw ;
− bajıxana shólkemleriniń materiallıq-texnikalıqa bazasın rawajlandırıw hám bekkemlew ilajların islep shıǵıw, sırtqı sawda júklerin bajıxana rásmiylestiriwi ushın punktler tarmaǵın hám bajıxana infratuzilmasining basqa ob'ektlerin keńeytiw de sol gápke kiredi;
− Mámleket bajıxana komitetiniń materiallıq járdem, social qorǵaw, bajıxana shólkemlerin rawajlandırıw hám názerde taza ǵárejetler arnawlı fondına túsetuǵın qarjları esabına respublikada bajıxana jumısın rawajlandırıw ilajtadbirlarini aqsha menen támiyinlew.
Mámleket bajıxana komitetine nızam hújjetlerge qaray basqa funktsiyalar da júkletiliwi múmkin.
Basqarıw strukturası hár qanday sistemanıń nátiyjeli iskerlik kórsetiwi ushın zárúrli áhmiyetke iye esaplanadı.
Basqarıwdıń shólkemlestirilgen strukturası degende maskur dáwirde shakillangan hám basqarıw maqsetlerine muwapıq keliwshi sistemanıń buwınliligi, onıń shólkemleri ortasındaǵı baylanıs shakillari túsiniledi.
Respublika bajıxana shólkemleriniń strukturası basqarıwdıń tórt dárejeli sistemasınan ibarat bolıp, oraylıq apparat (Mámleketbojxona komiteti), Mámleket bajıxana komitetiniń QaraqalpaqstanRespublikası, wálayatlar, Tashkent qala basqarmaları (DBQB), qánigelestirilgen bajıxana kompleksleri (IBK) hám bajıxana postlarini óz ishine aladı.
Mámleket bajıxana komiteti oraylıq apparat, DBQB, IBK yuridikalıq shaxs esaplanadılar, bank mákemelerde esap -kitap, ámeldegi hám basqa esapbetalariga, sonday-aq valyuta esapbetalariga, Ózbekstan Respublikası Mámleket gerbine suwretlengen hám óz atı jazılǵan muhrga iye boladılar.
Mámleket basqarıwı organınıń shólkemlestirilgen strukturası (ishki struktura ) - onıń huqıqıy hám shólkemlestirilgen tárepinen salıstırǵanda ǵárezsiz hám alohid, óz-ara baylanıslı bólindileriniń jami bolıp tabıladı, olardıń hár biri bólek hám olar barlıǵı birgelikte bajıxana shólkemleri vkolatiga kiretuǵın wazıypalar hal etiliwin támiyinleydi.
orınbasar hám rejim hám kadirlar boyınsha birchi orınbasarı, Mámleket bajıxana komitetiniń baslıq buwının baslıq, baslıqtıń birinshi orınbasarı, eki ay'at quraydı. Mámleket bajıxana komiteti baslıǵı Ózbekstan Respublikası Prezidentiniń Pármanı menen tayınlanadı hám keyinirek Ózbekstan Respublikası Joqarı Jıynalısı sessiyasında tastıyıqlanadi.
Mámleket bajıxana komiteti baslıǵınıń birinshi orınbasarı hám orınbasarları, DBQB hám IBK basshıları Mámleket bajıxana komiteti baslıǵınıń usınısnomasiga kóreÓzbekstan Respublikası ministrler Mekemesiniń sheshimi menen tayınlanadilar.
Baslıq Mámleket bajıxana komitetine basshılıq etedi, óz orınbasarlai ortasında wazıypaların tastıyıqlaydı, Mámleket bajıxana komitetine júklengen wazıypalardıń atqarılıwı hám ol óz funktsiyadarini ámelge asırıwı ushın shaxsan juwap beredi. Ol Mámleket bajıxana komiteti shólkemleri sistemasına ulıwma basshılıqtı támiyinleydi, Mámleket bajıxana komiteti oraylıq apparatı, DBQB hám IBK shtat kestein tastıyıqlaydı.
Baslıq bunnan tısqarı :
− DBQ, DBQB hám IBK strukturalıq bólindileri tuwrısında qaǵıydanı tastıyıqlaydı ;
− Zárúrat bolǵanda DBQ oraylıq apparatı, DBQB hám IBK dıń tastıyıqlanǵan strukturaların belgilengen xızmetkerler sanı hám miynetke aqsha tólew fondı sheńberinde ózgertiwler kiritedi;
− bajıxana shólkemleriniń kontrabanda, bajıxana nızamshılıǵın buzıw tuwrısındaǵı jumıslar boyınsha sorastırıw alıp baratuǵın, bajıxana qaǵıydaları aynıwı tuwrısındaǵı islerdi alıp baratuǵın hám olardı kórip shıǵıwshı lawazımlı shaxsları dizimin belgileydi.
− DBQ lawazımlı shaxsları, jumısshı hám xizmetkerlerdi xoshametlew hám jazalaw tuwrısındaǵı qararlar qabıl etedi.
− óz kepillikleri sheńberinde bajıxana shólkemleriniń lawazımlı shaxslarına arnawlı ataqlar beriledi.
− óz kepillikleri sheńberinde buyrıqlar, jollamalar hám normativ hújjetler shıǵaradı, sonday-aq, múlkshilik formalarınan qaramastan, barlıq fizikalıq hám yuridikalıq shaxslar orınlawı májbúrli buyrıqlar, jollamalar hám normativ hújjetler shıǵaradı. Olardıń atqarılıwın tekseriwdi quraydı.
− Bajıxana shólkemleriniń órnek kórsetlatgan xızmetkerlerin hám bajıxana jumisına aktiv kómeklashgan puqaralardı mukofatlash hám Ózbekstan Respublikasınıń eń húrmetli ataǵın beriw, tós nıshanları, eń húrmetli jarlıqlar hám xoshametlewdiń basqa túrleri menen sıylıqlaw tuwrısındaǵı usınıslar kiritedi.
− nızamshılıq tárepinen óz kepillikine kiritilgen basqa máseleler boyınsha qararlar qabıl etedi.
DBQ baslıǵı járdemshi hám xatkeriyatga iye boladı.
Baslıqtıń birinshi orınbasarı komitettiń shólkemlestirilgen - inspektorlıq basqarıwları, huqıqıy basqarması shini júrgizedi. Oǵan ǵalaba xabar quralları menen baylanıs bólew bólimi, Oraylıq bajıxana kirip shıraylıatoriyasi, Milliy kinologiya orayı tikkeley boysunadı.
DBQ baslıǵınıń orınbasarlarınan biri bajıxana qadaǵalawı, bojlarni tariflar menen tártipke salıw hám tólewler, bajıxana siyasatı, analiz hám kompyuterlestiriw, valyuta qadaǵalawın basqarıw menen shuǵıllanadı.
DBQ baslıǵı orınbasarlarınan ekinshisi finans-ekonomika basqarması, materiallıqtexnika basqarması, materiyaliq támiynat, qural -qural hám transport, kopital qurılıs hám bajıxana ob'ektlerden paydalanıw, qadaǵalaw hám baylanıstıń texnika quralları ushın juwap beredi.
DBQ baslıǵınıń rejim hám kadrlar boyınsha orınbasarları kadrlar basqarması, oqıw orayı, sırtqı baylanıslar departamenti hám arnawlı bólim jumısın atqaradı.
DBQ baslıǵı bajıxana shólkemleri aldına qoyılǵan wazıypalardı operativlik menen sheshiw maqsetinde bir qansha vaifalarni óz orınbasarları ortasında qayta bólistiriwi múmkin.
Mámleket bajıxana komiteti tapsırılǵan jumıs uchastkasındaǵı islerdiń jaǵdayı ushın lawazımlı adamlardıń jeke juwapkershiligin belgilegen halda, organlardıń usı sistemasına basshılıq etiwiniń barlıq máselelerin qılıw etıwde kollegiyalik óz basınshalıq qosıp aparıw tiykarında óz jumısın quraydı.
Kollegialik organdı qáliplestiriw tártibinde, basshılıqtı shólkemlestiriwde, baslıq buwınlar ortasında kepilliklerdi taqsmilashda jumıstıń shólkemlestirilgen huqıqıy formalarında, bajıxana syosatini ámelge asırıwda zárúrli máselelerin sheshiwde shaqırıq etilgen komitettiń quramalı hám kóp qırlı iskerligine muwapıq keletuǵın qararlar qabıl etiliwi tártibinde óz ańlatpasın tabadı. Kollegialik kóp shólkemleri menen baylanıslı bolǵan ulıwma basshılıq máselelerin sheshiwde kóplegen adamlardıń tájiriybesi hám biliminen keń paydalanıw imkaniyatın beredi. Bul kollegial talqılaw hám dóretiwshilik tartıs processinde quramalı máseler maydanınan tuwrı qararlar qabıl etiliwi imkaniyatın beredi. Kollegial jumıs tapsırılǵan jumıs uchastkaları ushın baslıq hám komissiya aǵzalarınıń jeke juwapkerligi menen qosıp alıp barıladı.
Sol maqsette Mámleket bajıxana komiteti Komitet baslıǵı - Xay'at baslıǵı onıń orınbasarları hám DBQ dıń basqa xızmetkerlerinen ibarat quramda 9 kisiden ibarat xay'at quraydı.
Xay'at aǵzalarınıń jeke quramı DBQ Baslıǵınıń usınısnomasiga kóre Ózbekstan Respublikası ministrler mákemesi tárepinen tastıyıqlanadi.
DBQ Xay'atining jumıs tártibi onıń Baslıǵı tárepinen belgilenedi.
Xay'at qararları DBQ Baslıq buyrıqları menen ámelge oshriladi.
Xay'atning basqa ministrlikler hám keńseler menen birgelikte qabıl etilgen qararları DBQ baslıǵı hám de tiyisli ministrlikler hám keńseler basshılarınıń qospa buyrıqları menen ámelge asıriladı.
Bajıxana shólkemleri iskerligin jetilistiriw, olardı ilimiy, social hám materiallıqtexnika rawajlandırıw, kadrlar menen támiyinlew, basqarıw qararları hám usınıslardı kelgenler halda islep shıǵıw ushın DBQ de keńesler hám komissiyalar shólkemlestiriledi, olar tuwrısındaǵı qaǵıydalar DBQ baslıǵı tárepinen tastıyıqlanadi.
Organlar basqarıwı iskerligi qásiyetleri hám kólemi olar apparatınıń strukturasında kórinetuǵın boladı. Mámleket komiteti pútkil iskerligi nátiyjeleri kóp tárepten organdıń ishki dúzilisine, onıń ayırım bólimleri dúzilisine, kepilliklerdiń bólistiriliwine, strukturalıq bólindilerdiń óz-ara munasábetlerine baylanıslı boladı.
DBQ dıń strukturalıq bólindileri komitettiń jumısshı apparatı esaplanadı. Olardıń iskerligi túrme-túr bolıp, pútkil organ funktsiyasınıń ayriqshalıǵına baylanıslı. Bul bólindiler túrli materiallardı tayarlaydı, DBQ ga tiyisli basqa iskerlikti ámelge asıradı, atap aytqanda, muwapıqlastırıw tusidagi funktsiyalardı atqaradı, máslahátlar, juwmaqlar beredi, joybarlardı ekspertizadan ótkeredi, komitet hújjetleri joybarların, hákimiyat hám basqarıwdıń joqarı shólkemlerine usınıslardı tayarlaydı. Sol munasábet menen olar hesh bir kórsetpe beriwge haqılı emes. Olar tárepinen usınıslar hám jollamalar, stilistik kórsetpeler hám basqa normativ hújjetler joybarları tayarlanadı. Olar baslıq yamasa komitet xay'ati tárepinen tastıyıqlanǵannan keyin kúshke kiredi. Biraq, olar bul bólindiler kepillikine kiretuǵın máseleler boyınsha bajıxana siyasatınıń ayırım máselelerin máslahátlesiw hám islep shıǵıw ushın ilimiy-izertlew institutları, shólkemler, mámleket basqarıwı basqa shólkemleriniń qánigelerin tartıwları, basqarmalar (bólimler) kepillikine kiretuǵın máseleler boyınsha keńesler shaqırıwları hám ótkeriwleri múmkin, bul keńeslerde qatnasıw ushın ministrlikler, mámleket komitetleri hám keńselerdiń wákillerin tartıwları, olardan bul basqarmalar hám bólimler ushın zárúr barlıq materiallardı alıwları múmkin.
Mámleket bajıxana komiteti oraylıq apparatınan tısqarı Mámleket bajıxana komitetiniń Qaraqalpaqstan Respublikası, wálayatlar hám Tashkent qalası boyınsha basqarmaları hám qánigelestirilgen bajıxana kompleksleri apparatı ámeldegi bolıp, olar da óz strukturasına iye. usı struktura qánigelestirilgen bajıxana kompleksi baslıǵı, DBQB baslıǵınıń birinshi orınbasarı, DBQB baslıǵınıń eki orınbasarınan ibarat esaplanadi.
DBQB baslıǵı ulıwma basshılıqtan tısqarı bajıxana shólkemleri qawipsizligi xızmeti, xatkeriyat, kadrlar bólimi, yuridikalıq xızmet, gezekshi bólim xızmeti, ǵalaba xabar quralları menen baylanıs toparı jumısın júrgizedi.
DBQB baslıǵınıń birinshi orınbasarına bajıxana qadaǵalawın shólkemlestiriw, bajıxana tólewleri, bajıxana statistikası hám analiz bólimleri tikkeley boysunadı.
DBQB baslıǵınıń orınbasarlarınan biri kontrabandaga hám bajıxana qaǵıydaları buzılıwlarına qarsı gúresiw, bajıxana tekseriwleri, valyuta qadaǵalawı bólimleri jumısı ushın juwap beredi.
Bajıxana orınbasar buxgalteriya esabı hám qadaǵalaw, materiallıq-texnikalıqa támiynatı, materiyaliq támiynat, qural máslahátlar hám transport, kapital qurılıs a bajıxana ob'ektlerinen paydalanıw, qadaǵalaw hám baylanıstıń texnikalıq quralları bólimleri jumisına tikkeley basshılıq etedi.
Mámleket bajıxana komitetiniń Qaraqalpaqstan Respublikası, wálayatlar, Tashkent qala basqarmaları bajıxana kompleksleri hám postlari:
− bajıxana kompleksi (posti) baslıǵı ;
− bajıxana kompleksi baslıǵınıń orınbasarı - gezekshiler baslıǵı ;
− kontrabandaga hám bajıxana qaǵıydaları buzılıwlarına qarsı gúresiw toparı ;
− bajıxana qadaǵalawın shólkemlestiriw toparı ;
− bajıxana tólewleri toparı ;
− bajıxana statistikası hám analiz toparı ;
− ekspert;
− kinolog;
− operativ gruppadan ibarat boladı.
Bajıxana haqqındaǵı nızamlar aynıwı haqqında jumıslar boyınsha mámleket bajıxana shólkemleri sorastırıw shólkemleri esaplanadı. Bul norma nızamshılıqta Ózbekstan Respublikası Jınayat protsessual kodeksiniń 38-«Sorastırıw shólkemleri» statyasında bekkemlengen. Nızamshılıq bajıxana tekseriwleri bólindin sorastırıw shólkemleri taypasına kiritedi. Bul olarda jınayatlı jumıslar qozǵaw hám óz kepillikleri sheńberinde tergew aparıw huqıqı bar ekenligin ańlatadı.
Bajıxana shólkemleri xızmetkerleri prokuratura, sud hám militsiya xızmetkerleri sıyaqlı mámleket hákimiyati wákilleri esaplanadı. Olar Jınayat hám Jınayat protsessual kodekslari normalariga ámel etip, bajıxana shólkemleri kepillikine kiritilgen huqıqbuzarliklar boyınsha zárúr operativ-qıdırıw ilajların ótkeriwge, jınayat belgileri ámeldegi bolǵan táǵdirde jınayatlı jumıs qozǵawǵa, sorastırıw aparıwǵa haqılıdirlar.
Bajıxana shólkemleri nızamlılıqqa ámel etken hám de puqaralardıń huqıqları hám erkinlikleri aynıwına jol qo'ymagan halda tek bajıxana jınayatların anıqlaw maqsetinde operativ-qıdırıw jumısın júrgiziwge kepillikli ekenligin bólek atap ótiw kerek. Bunda basqa jınayatlardıń anıqlanıwı informaciyanı bul jınayatlardı tekseriw kepillikine kiretuǵın huqıqtı qorǵaw shólkemlerine beriwge alıp keledi.