Тема: Анатомия панинин классификациясы рауажланыу тарийхы хам уйрениу методы

46-súwret. Háyellerdiń jınısıy aǵzaları.

1-tuwrı ishek; 2-artqı shıǵarıw kanalı; 3-artqı shıǵarıw tesigi; 4-sidik shıǵarıw kanalı; 5- quwıq; 6- qın; 7-jatır; 8- máyeklik; 9- jatır nayı.

Aldınǵı qırǵaǵı biraz batıq bolıp, onnan bez ishine qan tamırlar hám nervler kiredi, sonıń ushın oǵan máyeklik dárwazası delinedi.

Máyekliktiń uzınlıǵı 2,6-3,0 sm, eni 1,5 sm, qalıńlıǵı 1 sm keledi.
Eger máyekliktiń ishi ashıp (jarıp) kórilse onıń eki túrli: a) bezdiń ózine tán (qabıq) zatınan, b) tamırlı zatlardan ibarat ekenligi málim boladı. Bul zatlar biriktiriwshi toqımalar hám olar arasına kirgen qan tamırlar, nervlerden ibarat. Máyekliktiń tiykarǵı áhmiyetli bólimi parenximatoz (qabıq) bólimi bolıp, onda háyeller máyegi jetilisedi. Bul bólimde Graf kóbiksheleri dep atalıwshı júdá mayda hám áste aqırın (gezek penen) úlkeyip jetilisetuǵın (diametri 6 mm
átirapında) kóbiksheler boladı. Hár bir kóbikshe ishinde birewden jınısıy kletka máyek jetilisedi. Náwbettegi máyek jetilgende (hár 28 kún ishinde) onı orap turǵan kóbik jarıladı hám máyek sırtqa shıǵadı. Máyek shıǵıp ketkennen keyin, bosap qalǵan kóbik ishine qan hám sarı zat (kletka) toladı. Bunday kóbik sarǵısh tús aladı, sonıń ushın ol sarı dene dep ataladı. Ádette hár 28 kúnde bir máyek jetiledi, demek bir kóbik jarıladı. Jas mingen sayın, yaǵnıy kóbikler sanı kemeygen sayın, máyeklikte búrisip barıp, ústi gedir-budır bolıp qaladı.
Máyeklik qalıń perde menen oralǵanı sebepli Graf kóbiginen shıqqan máyek qarın boslıǵına túsedi hám ol jerden jatır nayınıń baxromkaları járdeminde jatır nayına alıp kelinedi.
Jańa tuwılǵan qız balalar máyekligi tsilindr formasında bolıp, 8-12 jasta ol máyek tárizli formaǵa iye boladı. Jańa tuwılǵan bala máyekliginiń uzınlıǵı 1,9 sm, eni 3,7 mm, 4-7 jasta 2,5 sm, er jetken dáwirinde bolsa 5 sm, eni 3 sm, qalıńlıǵı 1,5 sm ge jetedi.
4-7 jasta máyeklik kishi shanaqqa túsedi, sońın ala úlken jastaǵı háyellerge tán jaǵdaydı iyeleydi.
40-50 jastaǵı háyellerde máyekliktiń awırlıǵı kemeyedi, 60-70 jastan soń ol búrisip qaladı, yaǵnıy óziniń ómirlik áhmiyetin joǵaltadı.