Тема: Анатомия панинин классификациясы рауажланыу тарийхы хам уйрениу методы

Til

Til (linqua)- awqattı mexanikalıq jaqtan islewde hám sóylew qubılısında qatnasatuǵın bulshıq etli organ. Til tiykarınan bulshıq etten ibarat. Til sliz perde menen qaplanǵan. Tildiń orta bólimi- denesi, aldınǵı tárepindegi ushlı bólimi-ushı, arqa táreptegi bólimi bolsa tamırı delinedi.


31-súwret. Til (joqari tárepinen kórinisi). 1-kómekey ústi oyiqshasi ; 2-til – kómekey ústiniń ortadaǵi búrmesi; 3-tildiń tamiri; 4-til limfa túyini; 5-tańlay limfa túyini; 6-jip tárizli soriǵishlar; 7- tildin ushi; 8-tildiń araliǵi; 9-orta qariq; 10-tildiń denesi; 11-qaǵaz tárizli soriǵishlar; 12-xalqa menen oralǵan soriǵishlar; 13-shegaralawshi qariq; 14- soqir tesik; 15-limfa túyinleri; 16-til kómekey ústiniń qaptal búrmesi 17- kómekey ústi.
Tildiń ústingi qabatı maqpaldı esletip túkli boladı. Eger tildiń sliz qabatına itibar berip qaralsa ústingi tárepinde iyne tárizli jińishke kóp sanlı túklerdi kóriwge boladı, hám ol jip tárizli sorıǵıshlar dep ataladı. Jip
tárizli sorıǵıshlardıń arasında nuqta kórinisindegi zamarrıq tárizli sorıǵıshlar jaylasqan. Tildiń tamır bóliminde sheti girtiklengen 7-12 dana tarnaw tárizli sorıǵıshları boladı. Tildi qaptal tárepinen qaralsa, kitaptı qaptal tárepten qaraǵandı esletedi, buǵan qaǵaz tárizli sorıǵıshlar delinedi. Tildiń sorıǵıshlarında dám biliw, awırıwdı seziwshi hám taktil retseptorlar jaylasqan.

Awız boslıǵınıń bezleri

Awız boslıǵına úsh jup silekey beziniń silekey shıǵarıw jolı ashıladı.

1. 
   Qulaq aldı silekey bezi (gl parotis) sırtqı qulaqtıń aldında tómenireginde jaq aldı shuqırında jaylasqan. Onıń silekey shıǵarıw jolı bet terisi astında, shaynaw bulshıq eti boylap kese baǵdar alıp, urt bulshıq eti arqalı ótedi hám joqarǵı ekinshi jaq tisiniń tuwrısında, urttıń sliz perdesine kelip, onnan awız dálizine ashıladı.
   
2. 
   Jaq astı silekey bezi (gl. submandibularis) moyınnıń joqarǵı bóliminde, jaq astı oyıqshasında jaylasqan. Onıń silekey shıǵaratuǵın jolı awızdıń diafragması arqalı til astı búrmesine kiredi hám til astı bulshıq etiniń ushına ashıladı.