Tema-1 «Salıqlar h’a’m salıqqa tartıw» arnawlı kursın oqıtıwdın’ za’ru’rligi, maqseti h’a’m wazıypaları O’zbekstan Respublikası salıq sisteması h’a’m salıq qatnasıqları subektlerinin’ h’uqıq h’a’m de minnetlemeleri. Rejesi

O’zin-o’zi qadag’alaw ushın sorawlar.
1.Aktsiz salıg’ı qashan engizilgen?
2.Aktsiz salıg’ın to’lewshiler qanday toparlarg’a bo’linedi?
3.Aktsiz astı tovarların anıqlaw kriteriyaları qanday?
4.Aktsiz salıg’ının’ obekti nelerden ibarat?
5.Aktsiz salıg’ının’ bazası qanday anıqlanadı?
6.Aktsiz salıg’ın to’lewden kimler azat etilgen?
7.Aktsiz salıg’ının’ stavkaları h’a’m aktsiz astı tovarlarının’ dizimi kim ta’repinen belgilenedi?
8.Aktsiz salıg’ın esapqa alıw ta’rtibi qanday?
9.Ayırım tovarlar boyınsha byudjetke to’lenetug’ın aktsiz salıg’ın esaplap shıg’ıwdın’ o’zgeshelikleri nede?
Tema: Jer astı qazılma baylıqlarınan h’a’m suw resurslarınan paydalang’anlıg’ı ushın salıq.
1.Jer astınan paydalang’anda salıqqa tartıwt za’ru’rligi.
2.Salıq to’lewshiler, salıqqa tartıw obekti h’a’m bazası, salıq stavkaları h’a’m salıqtan jen’illikler.
3.Suw resurslarınan paydalang’anlıg’ı ushın salıqtın’ engiziliwi
h’a’m salıq to’lewshilerdin’ quramı.
4.Salıq salıw obekti, bazası h’a’m salıq stavkaları.
5.Salıq boyınsha jen’illikler.
6.Salıqtı esaplap shıg’arıw ta’rtibi h’a’m to’lew mu’ddetleri.
1. Jer astınan paydalang’anda salıqqa tartıwdın’ za’ru’rligi.
Ta’biyg’ıy resurslardan na’tiyjeli h’a’m aqılg’a muwapıq paydalanıwdı ta’miynlewge qaratılg’an a’h’miyetli qural-bul ma’mleket ta’repinen ta’biyg’ıy resurslardan paydalanıw menen baylanıslı bolg’an h’a’r qıylı to’lewlerden ibarat.
O’zbekstanda 100 ge jaqın, anıg’ırag’ı 95 tu’rdegi mineral shiyki zatlardı o’zinde ja’mlegen 2700 ka’n anıqlang’an. A’melde Mendeleev kestesindegi derlik barlıq elementler Respublikamızda bar. Elimizdin’ ulıwma shiyki zat potentsialı 3,3 trilion AQSh dolları mug’darında bah’alanbaqta. Bar ka’nlerden h’a’r jılı 5,5 mlrd. AQSh dollarına ten’ paydalı qazılmalar qazıp alınbaqta.
Respublikamız nızamshılıg’ına muwapıq bar bolg’an jer astı baylıqları ulıwma ma’mleketlik mu’lk esaplanadı.
O’zbekstan Respublikasının’ 1994-jıl 23-sentyabrdegi «Jer astı baylıqları tuwrısında» g’ı Nızamg’a muwapıq 1995-jıldan baslap jer astı baylıqlarınan paydalang’anı ushın salıq engizildi h’a’m jer astı baylıqlarınan paydalanıwshılar olardın’ ko’leminen kelip shıqqan jag’dayda arnawlı salıq to’ley basladı.
Jer astınan paydalang’anı ushın salıqtın’ engiziliwinen tiykarg’ı maqset-ulıwma ma’mleketlik mu’lk esaplang’an jer astı baylıqlarınan aqılg’a muwapıq ra’wishte ja’miyettin’ barlıq ag’zalarının’ h’a’m keleshek a’wladlardın’ ma’plerin esapqa alg’an jag’dayda paydalanıw na’tiyjeliligin asırıw bolıp esaplanadı.
O’zbekstanda 2002-jıl 13-dekabrde «Jer astı baylıqları tuwrısında»g’ı Nızamnın’ Jan’a redaktsiyası tastıyıqlandı h’a’m usı nızamnın’ tiykarg’ı wazıypası bolıp, jer astı baylıqlarına iyelik etiw, olardan paydalanıw h’a’m basqarıwda ju’zege keletug’ın qatnasıqlardı ta’rtipke salıwdan ibarat ekenligi belgilendi.
Salıq kodeksine muwapıq jer astınan paydalang’anı ushın salıq ulıwma ma’mleketlik salıqlardın’ quramına kiredi. Bul salıq ta’biyg’ıy baylıqlardan paydalanıwdın’ na’tiyjeliligin ta’miynlew menen birge taza fiskal wazıypanı da orınlaydı.
Respublikamızda jer astınan paydalang’anı ushın salıq jer astı baylıqlarının’ 53 tu’rine belgilengen bolsada, byudjetke salıq tusimi tek g’ana 4-5 tu’rdegi jer astı baylıqlarına tuwrı kelmekte.