"telekommunikatsiya texnologiyalari va kasbiy ta’lim" fakulteti

MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI SAMARQAND FILIALI

"TELEKOMMUNIKATSIYA TEXNOLOGIYALARI VA KASBIY TA’LIM" FAKULTETI

“Kompyuter arxitekturasi ” fanidan

1- MUSTAQIL ISH

SAMARQAND 2022

Xotira ishlab chiqaruvchi kompaniyalar xotira turlari va ularning o’rtasidagi umumiy farqlari.


Kompyuter xotirasi va uning turlari


Xotira kompyuterda dasturlar va berilganlarni, amal natijalarini saqlaydigan qurilmadir. Xotiraning turlari ko`p: tezkor, doimiy, tashqi, kesh, video va boshqalar.


Tezkor xotira (RAM – Random Access Memory – ixtiyoriy kirish mumkin bo`lgan) kompyuterning muhim qismi bo`lib, protsessor undan amallarni bajarish uchun dastur, berilganlarni oladi va amalni bajarib, natijani yana saqlaydi. Shuni alohida takidlash lozimki, kompyuter o`chirilsa, tezkor xotirada saqlanayotgan dasturlar va berilganlar yo`q bo`lib ketadi. Tezkor xotira juda tez yozishi va o`qishi bilan farq qiladi. Uning «tezkor» nomini olishining sababi, u juda tez ishlaydi va protsessor berilganlarni xotiradan o`qishida yoki yozishida kutishiga hojat yo`q.
Kompyuterda tezkor xotira standart panellarda joylashgan, ular modullar deb ataladi. Tezkor xotira modullari sistema platasida mos hajimlarda qo`yiladi. Xotira modullari ikki xil bo`ladi: bir qatorli (SIMM modullar) va ikki qatorli (DIMM modullar). Pentium protsessorli kompyuterlarda bir qatorli modullarni juft ishlatish kerak (sistema platasiga o`rnatishda hamma vaqt juft sonda bo`ladi). DIMM modullarni bittadan o`rnatish mumkin. Bitta platada har xil modullarni o`rnatish mumkin emas.


Tezkor xotira modullarining asosiy xarakteristikasi quyidagicha:
xotira hajmi;
murojaat vaqti.


SIMM modullari 4, 8, 16, 32, 64 Mbayt hajimga ega; DIMM modullariniki esa 16, 32, 64, 128, 256, 512 Mbayt. Murojaat vaqti xotira yacheykalariga murojjat qilishda qancha kerak bo`ladigan vaqtni ko`rsatib, vaqt qancha kam bo`lsa shuncha yaxshidir. Bunda vaqt nanosekunda o`lchanadi. SIMM modullarida – 50 – 70 ns, DIMM modullarida esa – 7 – 10 ns.


Doimiy xotira (Read Only Memory – ROM – faqat o`qish uchun). Bunda, berilganlar (standart dasturlar) unga avvaldan xotira mikrosxemasiga ishlab chiqarilgan zavodida joylashtirilgan bo`ladi va berilganlarni o`zgartirish talab qilinmaydi. Bunday xotiradan faqat unda saqlanayotgan ma’lumotlarni o`qish mumkin. Shuning uchun ham u ROM deb ataladi. ROM da kompyuter o`chirilganda ham ma’lumotlar saqlanadi. IBM PC kompyuterlarida bu xotira kompyuter jihozlarining ishlashini tekshirish, operatsion tizimning boshlang`ich yuklanishini ta’minlash, qurilmalarga xizmat ko`rsatishning asosiy funktsiyalarini bajarish uchun ishlatiladi.
Kompyuter ishga tushganda uning tezkor xotirasida hech qanday ma’lumot bo`lmaydi, chunki yuqorida takidlaganimizdek tezkor xotirada kompyuter o`chirilganidan so`ng hech qanday ma’lumot saqlanmaydi. Lekin, kompyuter ishga tushganidan protsessorga buyruq kerak. Shuning uchun protsessor unga ma’lum bo`lgan maxsus boshlang`ich manziliga murojaat qiladi, ya’ni birinchi buyrug`iga. Bu manzil ROM yoki doimiy xotiradir. Doimiy xotiradagi dasturlar majmuyi BIOS (Basic Input Output) kiritish/chiqarish tizimning bazasini tashkil qiladi.


Bu dasturlarning asosiy vazifasi shundan iboratki, ular tizimning tarkibi va ishga yaroqliligini tekshiradi hamda klaviatura, monitor, yumshoq va qattiq disklar orasidagi bog`lanishni ta’minlaydi.


Kesh xotira. Kesh xotira kompyuter ishlash tezligini oshirish uchun ishlatiladi. U tezkor xotira va mikroprotsessor orasida joylashgan bo`lib, uning yordamida amallar bajarish tezkor xotira orqali bajariladigan amallardan ancha tez bajariladi. Shuning uchun kompyuter xotirasining ko`proq ishlatiladigan qismi nusxasini kesh xotirada saqlab turadi. Mikroprotsessorning xotiraga murojaatida, avvalo, kerakli dastur va berilganlar kesh xotirada qidiriladi. Berilganlarni kesh xotirada qidirish vaqti tezkor xotiradagiga nisbatan ancha kam bo`lgani uchun kesh xotira bilan ishlash vaqti ancha kam bo`ladi.


Videoxotira. Videoxotira monitor ekranida video ma’lumotlarni (videotasvirlarni) saqlab turish uchun ishlatiladi. Shuni aytish lozimki, videotasvirlar (ayniqsa rangli) kompyuter xotirasidan ko`p joy egallaydi. Shuning uchun video xotira hajmi qancha katta bo`lsa, shuncha yaxshi albatta.
Shinalar
Kompyuterda har bir qurilmaning ishini boshqaruvchi electron sxemalar mavjud bo`lib, ular adapterlar (moslovchilar) deb ataladi. Barcha adapterlar mikroprotsessor va xotira orqali berilganlarni ayriboshlovchi magestral yo`l deb ataluvchi shinalar orqali bog`langan bo`ladi. Shunday qilib, oddiy so`z bilan aytganda, shinalar turli qurilmalarni bog`lovchi maxsus simlardir. Kompyuterda bir qancha shinalar bo`lishi mumkin. Asosan uch xil shina mavjud:


berilganlar shinasi;
manzilli shina;
buyruqli shina.


Manzilli shina. Berilganlar bu shinada tezkor xotiraning yacheykalari manzili kabi yuboriladi. Aynan shu shinadan protsessor bajarilishi kerak bo`lgan buyruqlar manzilini o`qiydi. Zamonaviy protsessorlarda manzilli shinalar 32 raziryadlidir, ya’ni u 32 ta parallel simlardan tashkil topgan.
Berilganlar shinasi. Shu shina orqali protsessor registriga berilganlar nusxasi ko`chiriladi va aksincha. Intel Pentium protsessorli ShK larda berilganlar shinasi 64 raziryadlidir.


Buyruqli shina. Protsessor bajaradigan buyruqlar shu shina orqali tezkor xotiradan keladi. Buyruqlar baytlar ko`rinishida tasvirlanadi. Oddiy buyruqlar bir baytga joylashtiriladi, lekin shunday buyruqlar ham mavjudki, ular uchun ikki, uch va undan ortiq baytlar kerak bo`ladi. Ko`pchilik zamonaviy protsessorlar 32 razryadli buyruq shinalarga ega.
Sistema blokidagi shinalar faqat protsessor bilan bog`lanish uchungina ishlatilmaydi. Sistema blokining barcha boshqa ichki qurilmalari, shu bilan birga unga ulangan qurilmalar bir - birlari bilan o`zaro shinalar yordamida bog`langan.


Tashqi xotira va tashqi xotira qurilmalari


Tashqi xotira – shunday xotiraki, u tashqi ko`rinishidan sistema platasiga o`xshash bo`lib, axborotlarni o`zida uzoq vaqt saqlash uchun mo`ljallangan har xil printsiplarda saqlovchi va har xil turdagi tashuvchi qurilmalardir. Shu bilqan birga, tashqi xotirada kompyuterning barcha dasturiy ta’minotlari saqlanadi. Tashqi xotira qurilmalari kompyuter sistema blokida joylashishi bilan birga uning alohida korpuslarida ham joylashgan bo`ladi. Oddatda tashqi qurilmalar ma’lumotlarni o`zda jamlovchi (yig`uvchi) qurilmalar deb ataladi. Jamlovchi – bu axborotni o`zida saqlaydigan qurilma bo`lib, u katta hajimdagi axborotlarni uzoq vaqt saqlash uchun mo`ljallangandir. Ularning hajmi tezkor xotiradan bir necha yuz marotaba kattadir. Jamlovchi qurilmani ma’lumotni tashuvchi va o`quvchi qurilma deb qarash mumkin. Axborot tashuvchilar ikki xil bo`ladi: lentali va diskli. Lentalilar faqat magnitli bo`lishi mumkin, diskli tashuvchilar esa magnitli, magnitooptik va optik bo`ladi.
Eng ko`p tarqalgan jamlovchilar bu magnitli disklardir. O`z navbatida magnitli disklar ham uch turga bo`linadi: qattiq disklar, egiluvchan disklar va lazerli (optik) disklar.


Flash Xotira. SSD. Flesh Xotira Turlari. Hotira Kartasi

Flash xotira mazmunini qayta dasturlashtirilgan yoki elektr usulini olib tashlash mumkin bo'lgan kompyuterlar uchun uzoq muddatli xotira, bir turi hisoblanadi. unda yuqorida Elektr energiyasi o'chib ketishi Programlanabilir faqat xotira harakatlar bilan solishtirganda turli joylarda bo'lgan bloklarida amalga oshirilishi mumkin. Flash xotira EEPROM ancha kam turadi, shuning uchun u dominant texnologiya aylandi. Ayniqsa, siz qattiq va uzoq muddatli ma'lumotlar saqlanishini kerak vaziyatlarda. Uning foydalanish holatlar turli ruxsat etiladi: xotira kartasidagi maxsus android dasturlar bor raqamli audio futbolchilar, kameralar, mobil telefonlar va smartfonlar, ham. Bundan tashqari, u an'anaviy ma'lumot saqlash va kompyuter o'rtasidagi o'tkazish uchun ishlatiladi, USB-tayoq ishlatiladi. U tez-tez o'yin taraqqiyot ma'lumotlarni saqlash uchun sirg'alish kiritiladi o'yin dunyoda, muayyan shuhrat oldi.

UMUMIY TAVSIFI
Flash xotira kuchi yordamida holda uzoq vaqt davomida siz karta haqida ma'lumot saqlash uchun ega bo'lgan turi. Bundan tashqari, u qattiq disklar bilan solishtirganda eng yuqori tezlikda ma'lumotlarni kirish va yaxshi kinetik shock qarshilik qayd qilinishi mumkin. Thanks kabi xususiyatlariga, batareyalar va akkumulyatorlar by mashhur qurilmalar uchun mos yozuvlar aylangan. Yana bir ajoyib afzalligi flesh xotira kartasi mustahkam kirib siqilgan bo'lsa, u deyarli imkonsiz ba'zi standart jismoniy usullarini yo'q qilish, shuning uchun suv va yuqori bosim qaynoq bardosh mumkin, deb hisoblanadi.
PAST DARAJADAGI MA'LUMOTLARNI ERKIN FOYDALANISH
Flesh xotirada joylashgan ma'lumotlarni erkin foydalanish usuli, an'anaviy turlariga tatbiq deb juda farq qiladi. Past darajadagi foydalanish haydovchi tomonidan amalga oshiriladi. qo'ng'iroqlar ma'lumot va rekord o'qib Oddiy RAM darhol bunday operatsiyalar natijalarini qaytib, javob va flesh xotira qurilmasi uni aks ettirish uchun vaqt kerak bo'ladi, albatta, kabi.

Ayni paytda, mo'ljallangan umumiy flesh xotira, bir "suzuvchi" darvozasi bilan elementlarni odnotranzistornyh uchun. Bu orqali u tranzistorlar bir juft va kondansatör elementi talab dinamik operativ xotira bilan solishtirganda yuqori zichlikli ma'lumotlar saqlanishini ta'minlash mumkin. Ayni paytda bozor etakchi ishlab chiqaruvchilari tomonidan ishlab chiqilgan axborot vositalari, bu turi uchun asosiy elementlarning qurish uchun texnologiyalar turli to'la bo'ladi.
NOR va NAND: Ayni paytda, eng keng tarqalgan bo'lgan chiplari turdagi er-xotin bor. parallel va ketma-ket, mos ravishda - har ikki yilda xotira aloqa bit liniyalari qilingan tranzistorni. hujayra registri birinchi turi ancha katta, va siz xotiradan bevosita dasturlarni amalga oshirish uchun ruxsat beruvchi tez tasodifiy kirish uchun imkoniyat bor. Ikkinchi kichik mash hajmini, shuningdek, ehtiyoj katta hajmdagi ma'lumot saqlashi beradigan blok-turi qurilmalar qurish qachon ancha qulay, tez keyingi foydalanish bilan tavsiflanadi.
ASOSIY MUAMMO - SINUVCHANLIK
Flash jamlovchilari qator ishlab chiqarish birinchi namunalari foydalanuvchilarga oliy tezlikka mamnun qilmadi. Biroq, endi, yozish tezligi va o'qish to'liq metrajli film ko'rsatiladi yoki kompyuter operatsion tizimida ishlaydigan mumkin bo'lgan darajada emas. ishlab chiqaruvchilarining bir qator allaqachon qattiq disk flesh xotira o'rniga mashinasini, namoyish qilgan. Lekin bu texnologiya mavjud magnit disklardagi ma'lumotlarni tashuvchi almashtirish uchun to'sqinlik bo'lib, juda muhim bir ahvolga tushgan, bor. Tufayli flesh xotira qurilmalar tabiati uchun o'chirish va yozma ma'lumotlarni cheklangan, hatto kichik va ixcham qurilmalar uchun, erishsa bo'ladi ko'chadan soni emas, balki uchun zikr u kompyuterlarda amalga oshiriladi qanchalik tez-tez imkon beradi. Agar kompyuteringizda mustahkam-davlat haydovchi sifatida ommaviy axborot vositalari bu turini foydalanayotgan bo'lsangiz, tez tanqidiy vaziyatni keladi.
Bu tufayli bunday drayv mulkiga ustida qurilgan, deb aslida iborat dala-ta'siri tranzistorlar "suzuvchi" darvoza saqlash elektr zaryad, yo'qligi yoki tranzistorlar ikki tomonlama bir mantiqiy bir yoki nol deb ko'rgan qaysi mavjudligi soni tizimi. Yozib olish va dielektrik jalb Fowler-Nordheim usuli ishlab chiqarilgan NAND-xotira tonnel elektronlar ma'lumotlarni o'chirish. Bu talab qilmaydi yuqori kuchlanish, siz eng kam hujayra o'lchamiga qilish imkonini beradi. Bu holda elektr joriy to'siq Dielektrik sindirib, elektronlar eshigini kirib sabab buyon Lekin aniq bu jarayon, hujayralari jismoniy yomonlashuvi sabab bo'ladi. Biroq, bunday xotira kafolatlangan saqlash muddati o'n yil. Eskirish chip, chunki ma'lumot o'qish emas, balki, uning o faoliyat o'qish hujayralari tarkibida o'zgarishlar talab qilmaydi, chunki, yozish, lekin faqat elektr toki o'tadi.
Tabiiyki, xotira ishlab chiqaruvchi faol Ushbu turdagi qattiq davlat disklar xizmat muddatini oshirish yo'nalishida ishlayotgan: ular boshqalardan ko'ra ko'proq kiyiladi emas biriga qator hujayralarida jarayonlarini o'chirish / yozilgan bir xilda ta'minlash uchun belgilanadi. yuk dengeleme dastur yo'lini afzal ishlatiladi. Misol uchun, bu hodisani bartaraf etish texnologiyasi "ichiga ruhimdan kiyish" uchun amal qiladi. rekord turli jismoniy manzillari ko'ra amalga oshiriladi, chunki ma'lumotlar, tez-tez o'zgartirish flesh xotira manzili oraliq harakat tortiladi. Har bir tekshiruvchi o'z hizalamasını algoritm bilan jihozlangan, shuning uchun dastur ma'lumotlarni oshkor emas edi, deb har xil modellarni samaradorligini solishtirish uchun juda qiyin. Har yili, deb fleshka hajmi qurilma ishlashi barqarorligini ta'minlashga yordam yanada samarali usullari foydalanish uchun ko'proq zarur bormoqda.

MUAMMO BARTARAF
Hodisani qarshi kurashish uchun bir juda samarali yo'lidir xotira og'ir foydalanish bilan yuzaga kelgan mantiqiy ekspeditorlik jismoniy bloklari o'rnini bosish uchun maxsus algoritmlar orqali ma'lum bir yuk o'xshashlik ta'minlanadi qaysi xotira, ortiqcha miqdorda, va xato tuzatish berildi. Va bloklangan yoki tikl bilan almashtirildi Uyali axborot, buzuq, yo'qotilishi oldini olish uchun. Bunday dasturiy ta'minot imkon 3-5 barobar davrlarini sonini ko'paytirish yuk oraliqdan ta'minlash taqsimlash blokirovka qiladi, ammo bu yetarli emas.
Xotira kartasi va boshqa shunga o'xshash tashuvchilar va to'plovchilar o'z xizmat sohasida fayl tizimi stol bilan saqlanadi, deb aslida bilan ifodalanadi. Bu axborot noto'g'ri yoki elektr energiyasi ta'minoti to'satdan to'xtatish uzilishi mantiqiy darajada xatolarni, masalan, o'qib oldini oladi. Va keshlash tizimi tomonidan taqdim olinadigan qurilmalar foydalanganda beri, tez-tez qayta yozishni fayllarni joylashtirish jadvali va katalog mazmuni haqida eng halokatli ta'sir ko'rsatadi. Va xotira kartalari uchun ham maxsus dasturlar, bu vaziyatda yordam berishga qodir emas. Misol uchun, bir foydalanuvchi ishlash uchun minglab fayl nusxa ko'chirish. Va, ehtimol, faqat bir marta, ular joylashtirilgan bo'lgan yozuv bloklari qo'llash. Lekin xizmati maydoni, taqsimlash jadvali marta bu tartibi minglab tutdi har yangilash har qanday fayl bilan mos. Shuning uchun, birinchi navbatda, bu ma'lumotlar bilan band bloklari barbod bo'ladi. Technology "eskirish tekislash" kabi birliklari bilan ishlaydi, lekin uning samaradorligi cheklangan. Va keyin u yaratuvchisi tomonidan taqdim etiladi ham, flesh haydovchi zarar bo'ladi, nima siz kompyuteringizni foydalanish muhim emas.
Bunday qurilmalar salohiyatini oshirish faqat hujayra kam kuchlanish talab, kichik bo'lib va izolyatsiya oksidi qismlarini tarqalmoq uchun buyon yozish ko'chadan umumiy soni, kamayib, deb aslida uchun chiplari olib keldi, deb ta'kidlash joizki "darvozasini suzuvchi." Va bu yerda vaziyat qurilmalar quvvati oshishi, ularning ishonchliligi muammosi tobora og'irlashdi bo'ldi va sinf karta hozir juda ko'p faktorlarga bog'liq ishlatiladigan shunday bo'ladi. Bunday qaror, ishonchli ishlashi, uning texnik xususiyatlari, shuningdek, ayni paytda bozor vaziyat bilan belgilanadi. qattiq raqobat tufayli biron-bir tarzda ishlab chiqarish xarajatlarini kesish uchun ishlab chiqaruvchilarni majbur. ishlab chiqarish nazorati va boshqa yo'llar bilan bir susaytirishi uchun, dizayn, bir arzon to'plamidir komponentlarini foydalanish soddalashtirib, shu jumladan. Misol uchun, xotira kartasi "Samsung" kam ma'lum hamkasblari ko'proq turadi, lekin uning ishonchliligi juda kam masalalar hisoblanadi. Lekin bu yerda, juda qiyin muammolarni to'liq yo'qligi haqida gapirish va faqat qurilmalarda butunlay noma'lum ishlab chiqaruvchi narsa ko'proq kutish qiyin.


RIVOJLANTIRISH ISTIQBOLLARI
Ravshan afzalliklari bor bo'lsa-da, SD-xotira kartasini tavsiflovchi qo'llash yanada kengaytirish oldini olish kamchiliklari, bir qator bor. Shuning uchun, bu sohada muqobil yechimlari uchun doimiy Izlash muhofaza qilinadi. Albatta, birinchi navbatda mavjud ishlab chiqarish jarayonida ayrim fundamental o'zgarishlarga olib kelmaydi flesh xotira, mavjud turlarini yaxshilash uchun harakat. Bas, hech shubha faqat bitta: disklar bu turdagi ishlab chiqarishni ishtirok kompaniyalari, an'anaviy texnologiyalarni rivojlantirishni davom ettirish bilan bir xil turiga harakat oldin, uning salohiyatini to'la foydalanishga harakat qiladi. Misol uchun, Sony Xotira Card shuning uchun u, albatta, taxmin va faol sotiladi davom etadi, hajmi keng hozirda ishlab chiqarilgan.Biroq, sana, arafasida sanoat amalga oshirish bo'yicha qulay bozor sharoitlariga ganligi darhol amalga oshirilishi mumkin, ayrim bo'lgan muqobil saqlash texnologiyalari, bir qator hisoblanadi.
FERROELECTRIC RAM (FRAM)
Technology tamoyili ferroelectric saqlash (Ferroelectric RAM, Fram) bir Uchmaydigan xotira hajmini qurish taklif etiladi. Bu asosiy komponentlarini barcha o'zgarishlar uchun o'qish jarayonida ma'lumotlarni qayta yozilishiga iborat mavjud texnologiyalar, mexanizmi, yuqori tezlikda qurilmalar salohiyatini muayyan muhofaza olib keladi, deb ishoniladi. A Fram - xotira, soddaligi, yuqori ishonchliligi va amaliyot tezligi bilan xarakterlanadi. Ayni paytda mavjud uchuvchi Operativ xotira - bu xususiyatlar Dram endi xususiyati bor. Ammo keyin yana qo'shimcha, va bo'ladi bilan tavsiflanadi ma'lumotlar uzoq muddatli saqlash, imkoniyati SD xotira kartasi. Ushbu texnologiya afzalliklari orasida ko'paydi radioaktivlik sharoitida yoki kosmik tadqiqotlar ishlash uchun ishlatiladi maxsus qurilmalarda da'vo qilinishi mumkin kuchli radiatsiya turli mashhur qarshilik bo'lishi mumkin. Axborot tashuvchilar va mexanizmi ferroelectric ta'sir qo'llash orqali amalga oshiriladi. Bu moddiy tashqi elektr maydon yo'qligida polarizasyonunu saqlab qodir ekanini anglatadi. Har bir Fram xotira hujayra bir kapasitör hosil yassi metall elektrodlar bir juft o'rtasida kristall shaklida ferroelectric materiallar ultra yupqa film joylashtirish yo'li bilan hosil qilinadi. bu holatda ma'lumotlar billur tarkibida saqlanadi. Bu ma'lumotlarning yo'qotilishi sabab zaryad oqish ta'sir, oldini oladi. Fram-xotiraga ma'lumot ham elektr kuchlanish bo'lsa himoyalangan.
MAGNIT RAM (MRAM)
Bugun juda istiqbolli hisoblanadi bo'lgan xotira yana bir turi, MRAM hisoblanadi. Bu nisbatan yuqori tezlikda ishlashi va nodavlat oynaklık bilan xarakterlanadi. Bu holda birlik hujayra bir kremniy substrat ustida joylashtirilgan yupqa magnit film. MRAM statik xotira hisoblanadi. Bu davriy qayta yozishni kerak emas, va kuch-yopilganda axborot yo'qolgan bo'lmaydi. Ayni paytda, eng ekspertlar mavjud prototipi juda yuqori tezlikda ishlashini namoyish sifatida xotirada bu turi keyingi avlod texnologiyasi deb atash mumkin, deb rozilik bildirasiz. Bu eritma yana bir afzalligi chiplari past baho hisoblanadi. Flash xotira maxsus CMOS jarayonni muvofiq amalga oshiriladi. A MRAM chip standart ishlab chiqarish jarayonida tomonidan ishlab mumkin. Bundan tashqari, materiallar an'anaviy magnit axborot vositalarida ishlatiladigan o'sha bo'lib xizmat qilishi mumkin. Bu chiplar katta ommaviy ishlab chiqarish, boshqalarga nisbatan ancha arzon. Muhim MRAM-xotira xususiyati oniy imkon qobiliyatidir. Bu mobil qurilmalar uchun, ayniqsa, muhim ahamiyatga ega. Albatta, hujayraning bu turdagi magnit zaryad qiymati bilan belgilanadi, va an'anaviy flesh xotira kabi, elektr emas.