Телекоммуникацияда бошқарув тизимларининг аппарат ва дастурий таъминоти” кафедраси

Telekommunikatsiya tarmoqlarini boshqarish tizimi tushunchasi (TMN)
TMN – (Telecommunications Management Network) Telekommunikatsi-yalarni boshqarish tarmog’i. TMN – telekommunikatsiya tarmoqlarini boshqarish tizimini qurish texnologiyasini hamda ular faoliyatining barcha omillarini belgilovchi xalqaro standart. ITU-Т M.3010 tavsiyanomasiga ko’ra, TMN elektraloqa tarmog’i bilan ulangan mustaqil tarmoq hisoblanadi. TMN arxitekturasi va qurilish tamoyili boshqarish masalalari, tezkor nazorat, turli xildagi telekommunikatsiya qurilmalari va elektraloqa tizimlari ekspluatatsiyasini amalga oshirishga imkon yaratadi.
TMN modeli (Telecommunications Management Network)

1-rasm. TMN modeli
TMN aloqa xizmatlari sifatini ta’minlash maqsadida aloqa tarmoqlari xizmatlarini boshqarish, qurilmani va taxnik xizmat ko’rsatish, tez ekspluatatsiyalashkor-texnik nazorat va tarmoq qurilmalarini ma’murlashtirishga mo’ljallangan.
TMN konsepsiyasi, TMNni tashkil etish, vazifa va protokollar.
TMN vazifasi. Turli xildagi ilovalarning aloqa qurilmalari bilan o’zaro aloqasini ta’minlash standart protokollar va interfeyslarga ega kelishilgan arxitekturadan foydalanish orqali ta’minlanadi.

2-rasm. TMN arxitekturasi
TMNning qo’llanish sohalari

• 
  Xususiy va umumiy foydalanish tarmoqlari, shu jumladan o’rta va keng oraliqli xizmatlari integratsiyalangan tarmoqlar (ISDN), SYUT, ИС, YuChT, chastotali telefon tarmoqlari;
  

• 
  TMNning o’z tarmog’i;
  
• 
  Uzatish terminallari (multipleksorlar, kross kommutatsiya qurilmalari, kanallarni o’zgartirish apparatlariva h.k.);
  
• 
  Raqamli va analog uzatish tizimlari (kabelli, optik tolali, radiо, yo’ldoshli va h.k.);
  
• 
  Qayta tiklanish tizimlari, retranslyatsiyalar;
  
• 
  Raqamli va analog kommutatsiya stansiyalari;
  
• 
  Signalizatsiya tizimlari va terminallar;
  
• 
  TАТС va oxirgi abonent qurilmalari;
  
• 
  Xizmatlari integratsiyalangan elektraloqa va uzatish tizimlari, tarmoq foydalanuvchilari terminallari;
  
• 
  elektraloqa xizmatlari ta’minlovchi dasturiy vositalar yoki ular bilanbog’liq bo’lgan kommutatsiyaning dasturiy vositalari, kataloglar, ma’lumotlar ombori va h.k.;
  
• 
  Yordamchi tizimlar (sinov modullari, elektr ta’minot tizimlari, konditsionerlar, bino ichi halokat signalizatsiya tizimi va h.k.).