Tekshirdi. Rajabov. O. Buxoro 2022 yil Mavzu: Buxoro shahrining o’rta asrlardagi me’moriy obidalari reja

Buxoro. Bahouddin Naqshband majmuasi
XVI asr. Bahouddin Naqshband 1318 yili Buxoro yaqinidagi Qasri Hinduvon qishlog'ida tug'ilgan. Bahouddin Said Amir Kulol, Qusam shayx, Xalil ota kabi o'sha davrning eng yirik turkigo'y va forsigo'y mutasavvif olimlari qo'lida ta'lim olgan. O'zidan oldin o'tgan Yusuf Hamadoniy (XI - XII asrlar), Xoja Abduxoliq G'ijduvoniy (XII asr) tomonidan yaratilgan xojagon tariqatini tadrijiy davom ettirib, XIV asr shart-sharoitlariga moslagan holda "naqshbandiya " tariqatini yaratdi. Qisqa muddat ichida bu tariqat avval Movarounnahrga yoyildi, undan qo'shni Islom mamlakatlariga o'tdi. Hozirgi Kogon tumanining Qasri Orifon qishlog'ida dafn etilgan Bahouddin Naqshband qabrining ustiga 1544 yili Buxoro xoni Abdulaziz I maqbara qurdirgan. Majmua mustaqillik yillarida qayta ta'mirlandi. 1993 yilda Xoja Bahouddin Naqshband hazratlarining 675 yillik yubiley tantanalari keng nishonlandi. Bahauddin Naqshband diniy majmuasi Buxoro chekkasida joylashgan. Bir vaqtlar u Naqshbandiya darvishlar jamoasi markazi bo‘lgan.
Unga 1389 yilda vafot etgan Shayx Bahouddin Naqshband boshchilik qilardi. U Qasri Orifon qishlog‘i (hozirda Kogon tumani) yaqinida dafn etilgan. Naqshband xotirasiga madrasa, ikkita masjid va minoradan iborat majmuabunyod etilgan.
Dindorlar buyuk so‘fiydan tilaklari ro‘yobga chiqishini va gunohlardan qaytarshni so‘rashadi. Muqaddas joydan Allohga iltijolar yaxshiroq yetib boradi deb hisoblanadi. Majmuaning diqqatga sazovor yodgorliklaridan biri bu daraxtdir. Rivoyatga ko‘ra daraxt avliyo so‘fiyning yerga sanchigan hassasidan o‘sib chiqqan ekan.
Me’morchilik
XVI asrda qabristonni marosimlar binolari bilan mujassamlashtirishxos edi. Abdulazizxon I buyrug‘i bilan 1544 yilda olamdan o‘tgan Shayx uchun yer ustida sag‘ana — marmar tosh devorli dahma qurilgan. So‘fiylar maskani yaqinida esa sayyor darvishlar dam olishi uchunxonaqa barpo etildi.
XVIII asrda hukmdor Abulfayzxonning onasi o‘z mablag‘iga masjid va ikkita ayvon qurdirdi. Shu paytning o‘zida muazzin musulmonlarni namozga chaqirishi uchun minora qurildi. Bir asrdan so‘ng Nasrulloxon vaziri Hakim Qushbegi yana bitta masjid qurdiradi. Lekin sovet hukumatining kelishdan so‘ng ansambl binolari huvillab qoldi.
XX asr oxirida endi mustaqil O‘zbekiston Bahouddin Naqshbandning 675 yilligini nishonladi. Bu sana sharafiga ansambl butunlay qayta tiklandi va obodonlashtirildi.
Natijada baland gumbazli darvoza oldi bino — darvozaxona paydo bo‘ldi. Ustalar esa ayvonlarning boy bezaklarini qayta tikladilar. Katta bog‘daendi umum kompozitsiya yaratildi: Hazrat Bahouddin va ularning onalarining maqbaralari.
Bundan tashqari Temuriylar, Shayboniylar, Ashtarxoniylar va Mang‘itlar avlodlarining oxirgi manziliga aylangan Dahmai Shoxon qabristoni tiklandi.