Tekis harakat tezik o’lchov birligi Moddiy nuqtaning harakati tekis va notekis

Markazga intilma kuch

Ikki jism o’zaro ta’sirlashganda, ular orasida absolyut qiymatlari teng va yo’nalishlari qarama – qarshi bo’lgan kuchlar yuzaga keladi. Markazga intilma kuch esa

yoki bu yerda - burchak tezlik.

Moddiy nuqta tezlik va tezlanish

Moddiy nuqta tezligining vaqt birligi ichida o`zgarishini ko’rsatadigan fizikaviy kattalikka tezlanish deyiladi.

Tezlanish son jihatdan tezlikdan vaqt bo’yicha olingan birinchi hosilaga yoki yo’ldan vaqt bo’yicha olingan ikkinchi hosilaga teng. Tezlanish m/s² birligida o’lchanadi. Tekis harakatda a=0; tekis o’zgaruvchan harakatda a=const. Tekis o’zgaruvchan harakatda yo’l formulasi quyidagicha:

Ko’p hollarda tezlanish vektorini ikkita tashkil etuvchiga ajratish mumkin. Ulardan biri traektoriyaga urinma bo’ylab yo’nalgan bo’lib, unga urinma yoki tangentsial tezlanish deyiladi. Ikkinchisi esa traektoriyaga normal yo’nalgan bo’lib, unga normal yoki markazga intilma tezlanish deyiladi.