Tekis harakat tezik o’lchov birligi Moddiy nuqtaning harakati tekis va notekis

qaynash haroraatini bosimga bog’likligi

Har bir suyuqlik uchun aniq t_q qaynash temperaturasi mavjud. Qaynash temperaturasi tashqi bosimga to’g’ri proporsional. Quyidagi jadvalda ayrim suyuqliklarning qaynash temperaturasi normal bosim uchun keltirilgan.

Modda	Tq ^0C
Suv	100
Atseton	56
Kislorod	-183
Rux	907

Qaynash jarayonini tusinttiring

O’z suyuqligi bilan dinamik muvozanatda turgan bug’ga to’yingan bug’ deyiladi. Temperatura ortishi bilan to’yingan bug’ning bosimi ham ortadi. Temperaturaning biror t_q qiymatida to’yingan bug’ning bosimi tashqi atmosfera bosimiga tenglashadi. Bu holda bug’lanish faqat suyuqlik sirtida emas, balki butun hajmi bo’ylab sodir bo’ladi. Suyuqlik ichida hosil bo’lgan gaz pufakchalari uning sirtiga qalqib chiqib, yoriladi. Bu hodisaga qaynash deyiladi

Kondensatsiya. Shudring nuqtasi

Bug’ning ayrim molekulalari tartibsiz harakat tufayli suyuqlik molekulalarining ta’sir doirasiga tushib, yana suyuqlikka aylanadi. Bu jarayonga kondensatsiya deyiladi.Shudring nuqtasi – deb havoda mavjud bo’lgan bug’lar to’yingan holatga keladigan temperaturaga (τ) aytiladi. Kondensatsiya tufayli shudring, tumanlik va bulutlar hosil bo’ladi. Inson organizmi qizib ketganida u terlab, organizmni o’ta qizib ketishidan saqlaydi.

Mutloq va nisbiy namlik

Havoning namligi quyidagi asosiy xarakteristikalar yordamida baholanadi.

1) Absolyut namlik – 1m³ havodagi suv bug’ining grammlarda ifodalangan miqdoridir. (a)

2) Maksimal namlik – 1m³ havoda berilgan temperaturada to’yinish sodir bo’lishi uchun lozim bo’lgan suv bug’larining miqdoriga aytiladi. (E)

3) Nisbiy namlik – deb absolyut namlikning maksimal namlikka bo’lgan nisbatiga aytiladi.

Cho’zilish diagrmmasi

Tashqi kuch ta’sirida jismning shakli va o’lchamlarining o’zgarishiga deformatsiya deyiladi. Deformatsiya turli ko’rinishda bo’ladi: cho’zilish, buralish, egilish va hokazo. Deformatsiyalovchi kuch olingandan keyin jism dastlabki holatiga qaytsa, elastik deformatsiya, qaytmasa plastik deformatsiya deyiladi.

Selsiy va kelvin shkalalari va ular orasidagi bog’lanish

Temperatura – jismning issiqlik darajasini aniqlaydi. ХБС da temperatura Kelvinda o’lchanadi. Amalda esa u Selsiyda ham o’lchanadi. Absolyut temperatura (T) bilan t orasida quyidagi bog’lanish mavjud:

Barometrik formila.Boltsman taqsimoti

Ma’lumki, dengiz sathida atmosfera bosimi 101325 Pa yoki 760 mm simob ustuniga teng. Balandlik Yer sathidan ortgani sari atmosfera bosimi kamaya boradi. Bu kamayish eksponensial qonunga bo’ysunadi.

Bu yerda P₀ – dengiz sathidagi bosim, P-dengiz sathidan h balandlikdagi bosim, m – molekulaning massasi, K – Boltsman doimiysi. va

ekanligini e’tiborga olib, (1) ni quyidagicha yozish mumkin:

bu yerda R – universal gaz doimiysi, μ – havoning molyar massasi.

To’yingan bug’

O’z suyuqligi bilan dinamik muvozanatda turgan bug’ga to’yingan bug’ deyiladi. Temperatura ortishi bilan to’yingan bug’ning bosimi ham ortadi. Temperaturaning biror t_q qiymatida to’yingan bug’ning bosimi tashqi atmosfera bosimiga tenglashadi. Bu holda bug’lanish faqat suyuqlik sirtida emas, balki butun hajmi bo’ylab sodir bo’ladi