Техник ижодкорлик ва конструкциялаш”

3. Раўионализаторлик таклифи тушунчаси.
Раўионализаторлик таклифлари - бу халқ хўжалигининг тармоқларида янги ва фойдали техник вазифаларни ечишга, яьни махсулотнинг лойиҳасини ишлаб чиқариш технологиясини, фойдаланилмаётган техникани ёки материалларнинг хоссасини ўзгартиришга қаратилган бўлади.
Раўионализаторлик кўп қиррали муаммо бўлиб, кўпроқ иқтисодий масалаларни хал этишга қаратилган. Раўионализаторлик фикрлар муьлум талабаларга жавоб бериши керак: биринчидан, техник ечимга эга бўлиши, иккинчидан, янгилик бўлиши учинчидан фойдали бўлиши керак.
Раўионализаторлик фикрлар махсус бланкада ариза сифатида берилади. Раўионализаторлик фикрлар қайси корхонага тегишли бўлса шу корхонанинг ИРЖ га ариза берилади. Агарда фикрлар бошқа корхоналарга тегишли бўлса вазирликка берилади ва рўйхатга олинади.
4. Патент ҳужжатлари. Патент ахбороти.
Илмий-техник тараққиётнинг ўсиши кўп ва мураккаб билимлар ва ахборотларга боғлиқ. Халқ хўжалигининг барча сохалари бўйича ҳар йил янгиликлар сони бирқанча кўпаяди. Зарур бўлган ахборотларни йищиш жуда мураккаб иш. Шунинг учун хозирги кунда табиатни билишга оид билимлардан ташқари, бу билимлардан инсоннинг ўзи фойдаланиши катта ахамиятга эга. Хозирги даврда кашф этилган янгиликлар бўйича ахборотлар сақлаш, ишлов бериш ва ходимларга етказиш йўллари ахтарилмоқда, ҳар бир давлатда илмий-техник ахборотлар бўйича махсус ташкилотлар тузилган уларнинг вазифаси фан, техника ва ишлаб чиқаришни ривожлантиришга омил бўлиб хисобланади.
Патент ҳужжатлари - бу шундай ҳужжатлар йищиндиси бўлиб, унда: илмий-техник тажрибалар ва лойиҳа конструкторлик ишланмаларнинг мазмуни кашф қилинганлиги, фойдали модели ҳамда кашфиётчининг ҳуқуқини ҳимоя қилувчи маьлумотлар бўлиши керак. Шу билан биргаликда модел, макет, корхона масулотини рўйхатга олинганлиги ҳақида гувоҳномалар ва муаллифлик дипломлари бўлиши керак. Патент ахбороти деганда патент ҳужжатларидан фойдаланиш ва ишлов бериш тушунилади.
Патент ҳужжатлар илмий-техник ютуқларнинг охирги 100 -200 йиллиги патент фондларида сақланади.