Tegi sarlavhaning tegidir va hujjatga nom berish uchun xizmat qiladi. Hujjat nomi va

O’quv ishlari bo’yicha director o’rinbosari:
_______________ A.G’aybullayev

Guruhlar	3-DI	4-DI
Dars otiladigan sana

4-Mavzu

Loyihalash asosiy tushunchalari

Ta’lim texnologiyasining modeli

Ajratilgan vaqti – 80 daqiqa	Ta’lim oluvchilar soni: ____ nafar
O’quv mashg’ulotining shakli	ma’ruza
Ma’ruza mashg’ulotining rejasi	Loyihalash tushunchasi. Loyihalashning asosiy tamoillari.
O’quv mashg’ulotining maqsadi: O’quvchilarda Mobil qurilmalarning turlari va ularni ishlash prinsplari haqida bilim va ko’nikmalarini hosil qilish.
Pedagog vazifalari: O’qituvchi: Loyihalash tushunchasi tushuntirish Loyihalashning asosiy tamoillari haqida	O’quv faoliyatining natijalari: O’quvchi: Loyihalash tushunchasi bilishi Loyihalashning asosiy tamoillari ajrata olishi va loyiha tuzishi
Ta’lim berish usullari	Ma’ruza, aqliy hujum. Insert usuli.
Ta’lim berish vositalari	Ma’ruzalar matni, darslik, doska, bo’r, plakat, tarqatma amteriallar kompyuter.
Ta’lim berish sharoiti	O’quv xonasi
Ta’lim shakli	Ommaviy, individual, guruhlarda ishlash
Monitoring va baholash	Og’zaki so’rov: mavzu asosida nazorat savollarini beradi. Topshiriqlar asosida yozma misollar berib baholaydi.

“ Stereometriya boshlang’ich tushunchalari.Stereometriya aksiomalari va ulardan kelib chiqadigan sodda natijalar.”

mavzusi ma’ruzasining “Insert usulida” texnologik xaritasi

Ishlar bosqichi va mazmuni	Faoliyat mazmuni
	Ta’lim beruvchi	Ta’lim oluvchilar
1 - bosqich Kirish 15 min	1.1. O’quv mashg’uloti mavzusi, maqsad, reja va o’quv faoliyat natijalarini aytadi. 1.2. O’quv mashg’ulotida o’quv ishlarini baholash mezonlari bilan tanishtiradi. 1.3. Kerakli o’quv materiallari va tayanch iboralar bilan tanishtiradi. ( Ilova №1)	1.1. Tinglaydilar. 1.3. Yozib oladilar
2 - bosqich Asosiy 55 min	2.1. Mavzu bo’yicha mavjud axborotlarni faollashtirish maqsadida: aqliy hujum metodidan foydalaniladi. (Ilova №2). 2.2. Olingan axborotlarni toifalar bo’yicha tizimlashtirishni taklif etadi: 1) toifali jadval tuzilmasini jamoaviy muhokamasini tashkillashtiradi; 2) yozuv taxtasida jadval chizishni va unga olingan axborotlarni kiritishni taklif etadi; 2.3. Hosil qilingan bilimlarni umumlashtiradi: «Siz qanday yangiliklarni bilishni hohlaysiz?», «Sizga ...shu to’g’risidagi bilimlar nima uchun kerak?». 2.4. Matnni tarqatadi ( Ilova №2), uni o’qib chiqishni va insert usulidan foydalanib, matn chetida belgilar qo’yishni taklif etadi. ( Ilova №3). 2.5. Ishning borishini kuzatadi; 2.6. Ish jarayonida hosil bo’lgan savollarga javob berishni taklif etadi; 2.7. Ixtiyoriy belgi bo’yicha guruhlarga bo’ladi; 2.8. Guruhli insert jadvalini tuzishni va ularga olingan axborotlarni kiritishni taklif etadi; 2.9. Natijalar taqdimoti boshlanishini e’lon qiladi. 3.0. Topshiriqlar beradi. Taqdimot qilishni e’lon qiladi. ( Ilova №6).	Savollarga javob beradilar. Jadvalning tuzil-maviy tarkibiy qismlarini yechish-da ishtirok etadilar. Unga axborotlar kiritadi. Savollarga javob beradilar. Juftlikda ishlaydilar; O’rganilgan mate-riallar bo’yicha fikr almashadilar. Muhokama vaqtida tanlab olingan axborotlarga asoslanib, guruhli jadvallar tuzadilar. Guruh sardorlari natijalar taqdimoti-ni o’tkazadi. Bunda ular e’tiborni asosiy axborotga qara-tadilar, o’qish davomida paydo bo’lgan savollarni aytadilar.
3 - bosqich Yakuniy 10 min	3.1. Olingan axborotlarni umumlashtiradi va sharxlaydi; 3.2. Savollarga javob beradi; 3.3.Qo’shimcha axborotlar beradi; 3.4. Maqsadga erishish muvaffaqiyatini tahlil qiladi va baholaydi; 3.5.Mustaqil ishlash uchun topshiriq beradi;	Tinglaydilar. Savollar beradilar. Topshiriqni yozib oladilar.

4-Mavzu: Loyihalash asosiy tushunchalari

Reja:

1. 
   Loyihalash tushunchasi.
   
2. 
   Loyihalashning asosiy tamoillari.
   

Web-texnologiyalar oddiy web-ilovalar kabi, murakkab axborotli web-

tizinlarni ishlab chiqishga imkon beradi. Bunday ilovalarni muvaffaqiyatli ishlab chiqarish uchun dasturiy ta’minotni ishlab chiqish umumiy jarayonini tushunish talab etiladi (DT): bajarilishi kerak bo’lgan, amalga oshirish bo’yicha asosiy faoliyat; bu faoliyatlar o’zaro qanday bog’langanligi; ular bajarilishidagi tartib; bu jarayonda qanday mutaxassislar ishlashi kerakligi.
Ishlab chiqarish jarayoni muayyan chegaralar va ma’nolarga ega bo’lgan
asosiy ishlar majmuasiga bo’linishi mumkin:
• muammoni tushunish;
• yechimni rejalashtirish;
• rejani bajarish;
• olingan natijaning aniqligini tekshirish;
• mumkin bo’lgan xatolar yoki noaniqliklarni olib tashlash maqsadida
takomillashtirish.
Ixtiyoriy DT ishlab chiqish jarayonida quyidagi faoliyatlarning asosiy
ko’rinishlarini belgilab olish mumkin:
• DT bo’lgan talabni belgilash (muhandislik talablari): yechilayotgan muammoni tushunish uchun mo’ljallangan.
• Loyihalashtirish: muammoni yechishni rejalashtirish uchun mo’ljallangan.
• Amalga oshirish: rejani ishchi dastur kodiga aylantirish.
• Sifatni baholash va tekshirish: kodlash xatolarini (dastur kodi) yoki
muayyan talablar va ularni amalga oshirish o’rtasidagi kelishmovchiliklarni
aniqlash uchun mo’ljallangan.
• Taqatish: foydalanuvchilarga yaratilgan dasturiy ta’minot bilan ishlash
imkoniyatini taqdim etish.
• Qo’llab-quvvatlash: ishlaydigan tizimdan foydalanishni kuzatish va uni
tezkor saqlash uchun mo’ljallangan.
• Rivojlanish: ishlab chiqilgan yechimni vaqt mobaynida yaxshilash uchun
mo’ljallangan; yangi talablar shaklida ishlab chiqarish jarayoni uchun yangi
kiruvchi ma’lumotlarni taqdim etish.
Muhandislik talabi yaratilayotgan DTning talab qilinayotgan imkoniyatlari
va tavsifini tushunish uchun mo’ljallangan. Berilgan tahlil funksional talablarni (tizim qanday funksiyalarni bajarishi kerak) va funksional bo’lmagan talablarni (taklif etilayotgan yechim sifati) aniqlash uchun yo’naltirilgan. Muhandislik talablari, ishlab chiqilayotgan tizim orqasidagi umumiy g’oyani aniqlashni ham o’z ichiga oladi; yangi tizim talab qiladigan asosiy manfaatdor tomonlar va tizimdan foydalanish shartlari. Belgilangan talablar ushbu tizimning yuqori darajadagi modellarini yaratish uchun ko’rib chiqiladi va bu muammoning kerakli maydonlarining keraksiz tafsilotlarini qisqartiradi. Loyihalashtirish funksional talablarga va ishlash talablariga javob berishi kerak bo’lgan yechimni, shuningdek, uning ishlashi mumkin bo’lgan muhitni cheklashlarini tasvirlash uchun mo’ljallangan. Avallroq to’olangan talablar texnologik cheklovlarni qondirish uchun aniqlanmoqda va takomillashtirilmoqda. Loyihalash quyidagi faoliyatlarni o’z ichiga oladi:
• Ma’lumotlar tuzilmasi va sinflarini loyihalashtirish;
• Komponentlarni loyihalashtirish;
• Grafik interfeysni loyihalashtirish;
• Arhitektura tizimini loyihalashtirish.
Tizimning strukturasi, xatti-harakatlari, ta’sir o’tkazish, ma’lumotlar va boshqarish oqimi kabi o’ziga xos xususiyatlarini yaxshiroq shakllantirishga yordam beradi. Mas’uliyat sohalarini, dasturiy ta’minotni ishlab chiqarishning asosiy printsipini - muammoni turli tizim osti masalalarga bo’lish yo’li bilan ajratishga imkon beradi - murakkablik bilan kurashishga va moslashuvchanlik, qo’llab-quvvatlashning soddaligi, kengaytirilishi va ko’p marta foydalanish kabi zarur texnik xususuyatlarga erishishga yordam berishi mumkin. Loyihani amalga oshirish bosqichida ishlab chiqilgan loyiha yechimlari tegishli dastur kodiga aylantiriladi (qo’lda yoki dasturlashning avtomatlashtirilgan asboblari yordamida). Dastur kutubxonasi, turli dasturlash tillari, turli xil kommunikatsion protokollar va texnik qurilmalar talab qilinishi mumkin. Tekshiruv va sifatni baholash, odatda, ishlab chiqarish bilan birgalikda amalga oshiriladi, chunki qidiruv natijalarining to’g’riligi va ishonchliligi faqat yakuniy mahsulot emas, balki butun dasturning sifatini kafolatlash uchun juda muhimdir. Sifat asosan quyidagi mezonlarga bog’liq:
• funksional baholashga, ya’ni belgilangan funksional talablarga nisbatan ilovalar hatti-harakatlarning to’g’riligi;
• ishlab chiqarishdagi baholashga, ya’ni to’liq yuklamalarda odatiy sharoitlarda ilovalardan javob kutish vaqti;
• foydalanish qulayligini baholash (usability), ya’ni foydalanish qulayligi, aloqa samaradorligi va foydalanish standartlariga muvofiqligi.
Ilovani tarqatish foydalanuvchilarga ushbu dasturdan foydalanish imkonini beradi. Ilovaning turiga qarab, tarqatish jarayoni o’z ichiga quyidagilarni olishi mumkin:
• mijoz kompyuterlariga DT o’rnatish;
• serverga ma’lumotlar bazasi va markaziy ilovalarni o’rnatish;
• oraliq aloqa DT konfiguratsiyasi;
• bo’lajak foydalanuvchilarni o’rgatish va o’qitish, ayniqsa, agar mavjud
bo’lgan ilovaning yangi versiyasi emas, balki butunlay yangi dastur o’rnatilgan bo’lsa.
O’rnatilgan va ishlaydigan ilovani qo’llab-quvvatlash, uning mavjudligini va
kamchiliklarini kamaytirish kafolatidan tashkil topgan ishchi holatni ta’minlashni anglatadi. O’z ichiga olishi mumkin: jurnal fayllarini davriy tekshirish; hato haqidagi hisobot va vaqtinchalik fayllarni tozalash; hatolarni to’g’irlash; to’g’irlashni o’rnatish.
Ilovaning rivojlanishi. Ilova foydalanuvchilarning aniq vazifalarini yechish
uchun mo’ljallangan. Biroq, tashkilotning rivojlanishi bilan bog’liq bo’lgan
vazifalarni bajarishning murakkabligi, ushbu dasturiy ta’minotning imkoniyatlarini tushunishning yaxshilanishida, yaratilgan dasturiy ta’minotning rivojlanishi muqarrar ravishda talab qilinadi. Foydalanuvchilar tomonidan yangi talablar, ular yaratilgan DT bilan ayrim vaqt mobaynida ishlaganlaridan so’ngina paydo bo’ladi. Shundan so’ng ular o’zlarining taklif va izohlarini bera boshlaydilar. Yangitalablarning paydo bo’lishi ishlab chiqarishning barcha jarayonlarini qaytadan ishga tushirishga ilib kelishi mumkin. Dasturiy ta’minotni ishlab chiqish jarayonini to’g’ri tashkil etish bo’yicha tavsiyalarga qat’iy amal qilinishiga qaramay, ko’p hollarda dasturiy ta’minot bilan foydalanuvchilarning ayrim tajribalarini to’ldirish va to’plashdan so’nggina ba’zi talablar to’liq bajarilmaganligi va dasturni yaxshilash kerakligi aniq bo’ladi.

“TASDIQLAYMAN”